1 Copyright (c) 1985 Free Software Foundation, Inc; Zie de voorwaarden onderaan.
2 Je leest nu de Emacs uitleg, zoals vertaald door Pieter Schoenmakers.
4 De meeste Emacs commando's gebruiken de CONTROL toets (soms CTRL of CTL
5 genaamd) en/of de META toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van
6 steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen:
8 C-<chr> betekent: houd de CONTROL toets ingedrukt en type de toets <chr>
9 Dus C-f wordt: houd de CONTROL toets ingedrukt en type f.
10 M-<chr> betekent: houd de META, EDIT of ALT toets ingedrukt en type de
11 toets <chr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook
12 eerst de ESC toets typen, gevolgd door <chr>. We refereren aan
13 de ESC toets als <ESC>.
15 BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, type C-x C-c (twee tekens).
16 De tekens ">>" tegen de linker kantlijn nodigen je uit om een
17 bepaald commando te proberen. Bijvoorbeeld:
38 [Het midden van deze pagina is om didactische redenen niet gevuld.
39 De tekst gaat beneden verder.]
59 >> Type nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan.
60 (Geef nu het commando door de control toets ingedrukt te houden
61 terwijl je de v typt.)
62 Vanaf nu moet je dit steeds herhalen als je klaar bent met het
65 Merk op dat er een tweeregelige overlap is als je van een scherm naar
66 het volgende scherm gaat; dit zorgt voor continuiteit bij het lezen van
69 Het eerste wat je moet weten is hoe je naar verschillende plaatsen in de
70 tekst kan bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met
71 C-v. Om een scherm terug te gaan, type M-v (houd de META toets ingedrukt
72 en type v, of type <ESC>v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt).
74 >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v.
80 De volgende commando's zijn handig volledige schermen te bekijken:
82 C-v ga een scherm vooruit
83 M-v ga een scherm terug
84 C-l maak het scherm schoon en teken alle tekst
85 opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor
86 staat op het midden van het scherm terecht
87 komt. (C-l is control-L, niet control-1.)
89 >> Kijk waar de cursor is en onthoud de tekst in zijn omgeving.
91 Zoek de cursor en merk op dat 'ie nog steeds bij dezelfde tekst staat.
94 * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN
95 ----------------------------------
97 Het is handig om per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je nu
98 naar een specifieke plaats op het scherm?
100 Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen. De basismanier is
101 m.b.v de commando's C-p, C-b, C-f en C-n. Elk van deze commando's
102 verplaatst de cursor precies een rij of colomn in een bepaalde richting
103 op het scherm. Hier volgt een figuur met de vier commando's en de
104 richting waarin ze de cursor bewegen:
109 achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f
114 >> Verplaats, m.b.v. C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van
115 de figuur. Type dan C-l om de hele figuur in het midden van het
118 Met een beetje kennis van het engels zijn deze commando's gemakkelijk te
119 onthouden: de P komt van previous (vorige), de N van next (volgende), de
120 B van backward (achteruit) en de F van forward (vooruit). Dit zijn de
121 basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze CONTINUE
122 gebruiken: Het is slim als je ze nu leert te gebruiken.
124 >> Type een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen.
126 >> Beweeg binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p
127 Let op wat C-P doet als de cursor midden in een regel staan.
129 Elke regel eindigt met een Newline teken (het engelse `new line' betekent
130 `nieuwe regel'); dit teken scheidt elke regel van de volgende. De laatste
131 regel in een bestand moet eigenlijk ook met een Newline eindigen (maar dat
132 is niet noodzakelijk voor Emacs ).
134 >> Type een C-b terwijl de cursor aan het begin van een regel staat.
135 De cursor zal naar het eind van de vorige regel bewegen, omdat je
136 achteruit over het Newline teken gaat.
138 Net als C-b kan ook C-f over Newline tekens heen bewegen.
140 >> Type nog wat C-b's zodat je door krijgt waar de cursor is.
141 Type dan C-f's om terug naar het einde van de regel te bewegen.
142 Een C-f beweegt dan naar de volgende regel.
144 Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt
145 zal de tekst over het scherm heen schuiven. Dit heet `scrollen', of
146 `schuiven' in goed nederlands. Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat
147 de cursor de gewenste beweging kan doen zonder dat de cursor van het
150 >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met
151 C-n en zie wat er gebeurt.
153 Als beweging op karakterbasis te langzaam gaat, kan je ook per woord
154 bewegen. M-f (Meta-f) beweegt een woord vooruit en M-b een woord
157 >> Type een paar M-f's en M-b's.
159 Als je midden in een woord staan beweegt M-f naar het eind van het
160 woord. Als je op witruimte tussen woorden staat beweegt M-f naar het
161 eind van het volgende woord. M-b beweegt analoog, de andere kant op.
163 >> Type een paar M-f's en M-b's met tussendoor wat C-f's en C-b's zodat
164 je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een woord en
167 Merk op dat er een analogie zit tussen enerzijds C-f en C-b en
168 anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat Meta tekens
169 gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,
170 zinnen, paragrafen) terwijl Control tekens te maken hebben met dingen
171 die los staan van wat je aan het editen bent (tekens, regels, etc).
173 Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen naar
174 het begin of eind van een regel, terwijl M-a en M-e naar het begin of
175 eind van een zin gaan.
177 >> Probeer een paar C-a's gevolgd door een paar C-e's.
178 Probeer een paar M-a's gevolgd door een paar M-e's.
180 Zie hoe herhaalde C-a's niets doen, terwijl herhaalde M-a's steeds een
181 zin terug bewegen. Alhoewel ze niet volledig overeenkomen is het gedrag
182 van allebei niet onnatuurlijk.
184 De plaats van de cursor in de tekst wordt `punt' genoemd (zonder
185 lidwoord, `point' in het engels). Anders gezegd: de cursor laat op het
186 scherm de plek zien waarop punt in de tekst staat.
188 Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingsoperaties,
189 inclusief die commando's die per woord of zin bewegen:
191 C-f ga een teken vooruit
192 C-b ga een teken achteruit
194 M-f ga een woord vooruit
195 M-b ga een woord achteruit
197 C-n ga naar de volgende regel
198 C-p ga naar de vorige regel
200 C-a ga naar het begin van de regel
201 C-e ga naar het eind van de regel
203 M-a ga terug naar het begin van de zin
204 M-e ga vooruit naar het eind van de zin
206 >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening.
207 Deze commando's worden het frequentst gebruikt.
209 Er zijn nog twee belangrijk cursorbewegingsoperaties: M-<
210 (Meta kleiner-dan) beweegt naar het begin van het bestand,
211 en M-> (Meta groter-dan) beweegt naar het eind.
213 Op de meeste toetsenborden zit de "<" boven de comma, zodat je de Shift
214 toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het "<"
215 teken in te typen. Op deze toetsenborden moet je ook de shift gebruiken
216 om M-< in te typen: zonder shift zou je M-, (Meta komma) typen.
218 >> Type nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan.
219 Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen.
221 >> Type nu M-> om naar het eind van het bestand te springen.
222 Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen.
224 Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft kan je ook die gebruiken om de
225 cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p op zijn
226 minst te leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle
227 toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen. Ten tweede zul je merken
228 dat, wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in omgaan met Emacs,
229 het gebruik van deze CTRL tekens sneller is dan de pijltjestoetsen (omdat
230 je handen in de typehouding kunnen blijven). Ten derde, als je eenmaal
231 gewend bent aan deze commando's met CTRL tekens, kan je makkelijk andere
232 geavanceerde cursorbewegingscommandos leren.
234 De meeste Emacs commando's accepteren een numeriek argument. Voor de
235 meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando
236 herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan door voor het
237 commando, C-u gevolgd door de cijfers van het getal te typen. Als je
238 toetsenbord een META (of EDIT of ALT) toets heeft, is er ook een andere
239 manier om het getal aan te geven: type de cijfers terwijl je de META toets
240 ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te leren omdat die werkt
241 op elk willekeurig toetsenbord.
243 Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren.
245 >> Probeer eens om met C-n of C-p en een numeriek argument de cursor
246 met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin
249 Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat
250 het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's betekent het
251 echter iets anders, en C-v en M-v vallen hier ook onder. Met een numeriek
252 argument verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels
253 in plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v verschuift
256 >> Probeer nu C-u 8 C-v.
258 Als het goed is is de tekst daarmee 8 regels opgeschoven. Als je het weer
259 terug omlaag wil scrollen kan je een argument aan M-v geven.
261 Als je een windowing systeem gebruikt, zoals X Windows, dan zou je een
262 lange rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het Emacs window. Deze
263 rechthoek heet een scrollbar (misschien is `verschuifbalk' een goede
264 vertaling). Je kan de tekst scrollen door met de muis in de scrollbar te
267 >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het donkere gebied in de
268 scrollbar. Dit zou de tekst moeten scrollen naar een positie die
269 afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt.
271 >> Beweeg de muis heen en weer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt
272 houdt. Je zal zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt.
278 Als Emacs niet meer op commando's reageert kan je haar veilig onderbreken
279 door C-g te typen. Je kan C-g gebruiken om een commando te stoppen als
280 het te lang duurt om uit te voeren.
282 Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument weg te gooien of
283 om het begin van een commando dat je niet wilt afmaken te vergeten.
285 >> Type nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en
286 type dan C-g. Type vervolgens C-f. Als het goed is is de cursor maar
287 een positie verplaatst, omdat het argument weggegooid hebt met C-g.
289 Als je per ongeluk een <ESC> typt kan je daarvan komen met een C-g.
292 * ONMOGELIJKE COMMANDO'S
293 ------------------------
295 Sommige Emacs commando's zijn onmogelijk gemaakt zodat beginnende
296 gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren.
298 Als je een van de onmogelijke commando's intypt laat Emacs uitleg zien
299 over het commando dat je gegeven hebt en vraagt of je het werkelijk uit
302 Wanneer je het commando echt wilt uitvoeren, type dan Spatie (de
303 spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaliter wil je het commando niet
304 uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van `no' of `nee').
306 >> Type <ESC> : (een onmogelijk commando),
307 en type dan n als antwoord op de vraag.
313 Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst.
314 We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan gaan. Op
315 dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt
316 komen en terug kan keren naar simpelweg editen met 1 venster. Het is
319 C-x 1 een enkel venster (i.e. gooi alle andere vensters weg)
321 Het commando is Control-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot het
322 venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere vensters
325 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.
326 >> Type nu Control-h k Control-f.
327 Zie hoe dit venster kleiner wordt, terwijl een nieuw venster verschijnt
328 om de documentatie van het Control-f commando te laten zien.
330 >> Type nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen.
333 * TOEVOEGEN EN WEGHALEN
334 -----------------------
336 Als je tekst toe wilt voegen type je die eenvoudigweg in. Tekens die je
337 kan zien, zoals A, 7, *, en dergelijke, worden door Emacs als tekst
338 ge-interpreteerd en meteen aan de tekst toegevoegd. Type <Return> (de
339 `volgende regel' toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe
342 Je kan het laatste teken dat je intypte weghalen door <Delete> te typen.
343 <Delete> is een toets op het toetsenbord, die misschien ook wel "Del"
344 heet. In sommige gevallen dient de "Backspace" toets als <Delete>, maar
347 In het algemeen haalt <Delete> het teken dat juist voor de cursorpositie
350 >> Probeer dit nu: type een paar letters en haal ze weer weg door een paar
351 keer op <Delete> te drukken. Maak je niet druk over het feit dat dit
352 bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele versie van
353 deze uitleg. Je zit slechts je eigen copie te wijzigen.
355 Als een regel tekst te lang wordt om op een regel op het scherm te laten
356 zien dan gaat de regel verder op een volgende schermregel. Een backslash
357 ("\") in de rechtermarge laat dan zien dat de regel op de volgende
358 schermregel verder gaat.
360 >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf
361 toevoegen. Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt.
363 >> Type weer wat <Delete>s om zoveel tekens weg te halen tot de regel weer
364 op een schermregel past. De vervolgregel zal verdwijnen.
366 Je kan een Newline weggooien als elk ander teken. Als je een Newline
367 weggooit voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een
368 enkele regel. Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op
369 een schermregel past zal ze getoond worden met een vervolgregel.
371 >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en type <Delete>. Dit
372 voegt de huidige en vorige regel samen.
374 >> Type <Return> om de Newline die je net weggooide weer toe te voegen.
376 Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs commando's het aantal keren dat
377 het herhaald moet worden op kan geven. Dit geldt ook voor gewone tekens.
378 Als je een gewoon teken herhaalt wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd.
380 >> Probeer dat nu: type C-u 8 * om ******** toe te voegen.
382 Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te typen en fouten te
383 corrigeren. Je kan tekst ook per woord of regel weggooien. Hier volgt
384 een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen:
386 <Delete> haal het teken weg dat voor de cursor staat
387 C-d haal het teken weg dat achter de cursor staat
389 M-<Delete> gooi het woord weg dat voor de cursor staat
390 M-d gooi het woord weg dat achter de cursor staat
392 C-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de regel
393 M-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de zin
395 Merk op dat <Delete> en C-d met M-<Delete> en M-d de analogie die begon
396 met C-f en M-f verder trekken (waarbij we voor het gemak even vergeten dat
397 <Delete> niet echt een control teken is). C-k en M-k lijken enigzins op
398 C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.
400 Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt bewaart Emacs de tekst
401 die je weggooit zodat je haar weer terug kan halen. Weggegooide tekst
402 terughalen heet "yanken". Je kan weggegooide tekst terugbrengen op de
403 plaats waar je haar hebt weggegooid of op een andere plaats in de tekst.
404 Je kan ook meerdere keren yanken om er meedere copi-en van te maken. Het
405 yank-commando is C-y.
407 Merk op dat er een verschil is tussen het weghalen en weggooien van iets:
408 iets dat je hebt weggooid kan je terugbrengen, maar iets dat je hebt
409 weggehaald niet. (In het engels is het verschil tussen `killing' en
410 `deleting' duidelijker dan tussen de nederlandse vertaling `weggooien' en
411 `weghalen'.) In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan
412 een enkel teken, Newline of spatie verwijderen deze tekst bewaren zodat ze
413 geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een
414 enkel teken weghalen.
416 >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leef is.
417 Type C-k om de tekst op die regl weg te gooien.
418 >> Type C-k een tweede keer. Nu gooit dit commando het Newline teken
421 Merk op hoe een enkele C-k de inhoud van een regel weggooit, een tweede
422 C-k de regel zelf zodat alle volgende regels een regel omhoog komen. Het
423 numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven aantal regels zal
424 worden weggegooid, inclusief de inhoud. Dit is meer dan simpelweg
425 herhaling: C-u 2 C-k gooit twee regels weg, terwijl tweemaal C-k typen dat
428 Om de laatst weggegooide tekst terug te halen naar de plaats waar de
429 cursor nu op staat (te yanken), type C-y.
431 >> Probeer het nu: type C-y om de tekst te yanken.
433 Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had
434 weggegooid. Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels
435 die weggegooid worden bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die regels
436 in een keer terugbrengt.
438 >> Probeer het nu: type C-k een paar keer.
440 Om de weggegooide tekst terug te halen:
442 >> Type C-y. Beweeg de cursor wat regels naar beneden en type weer C-y.
443 Je ziet nu hoe je tekst kan copieren.
445 Wat nu te doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je hebt intussen
446 al iets anders weggegooid? C-y zou datgene terugbrengen wat je het
447 recentst hebt weggegooid. Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren
448 gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y hebt getypt
449 om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst
450 met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt M-y herhalen om
451 tekst terug te halen die je steeds langer geleden hebt weggegooid. Als je
452 de tekst te pakken hebt die je zocht hoe je niets te doen om die daar te
453 houden. Je kan gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst met rust
456 Als je M-y vaak genoeg typt kom je terug waar je begon, bij de recentst
459 >> Gooi een regel weg, beweeg de cursor wat, en gooi nog een regel weg.
460 Type C-y om de tweede regel die je weggooide terug te halen.
461 Type nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel
463 Type nog wat M-y's en zie wat er langs komt. Herhaal dit tot de
464 tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer.
465 Je kan ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten aan
472 Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent,
473 dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstel commando, C-x u.
475 Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van
476 een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te typen, worden steeds
477 eerdere commando's hersteld.
479 Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen,
480 zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg
481 de ingetypte letter aan de tekst toevoegen worden meestal gegroepeerd
482 in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder C-x u's hoeft te
483 type om het toevoegen van teksts te herstellen.
485 >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou ze weer moeten verschijnen.
487 C-_ is een alternatief voor C-x u. Het levert exact hetzelfde resultaat
488 op, maar is makkelijker om een paar keer achter elkaar te typen. Een
489 nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intypen ervan niet
490 triviaal is. Dat is ook de reden het alternatief, C-x u. Op sommige
491 terminals kan je C-_ typen door te doen alsof je C-/ typt.
493 Een numeriek argument aan C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan.
499 Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan moet je de
500 tekst in een bestand bewaren (`to save a file' in het engels). Als je
501 dat niet doet ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je uit
502 Emacs gaat. Je kan een bestand veranderen door het bestand `bezoeken'.
503 (Ook wel `vinden'; `finding' of `visiting' in het engels.)
505 Het bezoeken van een bestand betekent dat je de inhoud van dat bestand
506 in Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het
507 veranderen bent. Echter, deze veranderingen zijn slechts tijdelijk
508 zolang je het bestand niet bewaart. Op deze manier kan je nooit per
509 ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs
510 als je het bestand bewaart, zorgt Emacs ervoor dat het originele
511 bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het
512 geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo'n goed plan
515 In de buurt van de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en
516 eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets
517 dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand
518 zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je een bestand
519 dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen copie van de nederlandstalige
520 Emacs uitleg (`tutorial' in het engels). Als je in Emacs een bestand
521 bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats.
523 De commando's om een bestand te bezoek of te bewaren zijn anders dan de
524 commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee
525 tekens. Beide commando's beginnen met het teken Control-x. Er zijn een
526 heleboel commando's die met Control-x beginnen. Veel van die commando's
527 hebben te maken met bestanden, buffers, en daaraan gerelateerde zaken.
528 Dergelijke commando's bestaan uit twee, drie of vier tekens.
530 Nog iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken is dat
531 je aan moet geven welk bestand je wilt. Dit heet dat het commando "een
532 argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand.
533 Nadat je het commando
535 C-x C-f bezoek bestand (met de f van `find file')
537 hebt getypt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je
538 intypt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die regel
539 voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet ze de minibuffer. Je kan de
540 gebruikelijke Emacs commando's gebruiken om de filename in te typen.
542 Tijdens het invoeren van de naam van het bestand (of willekeurig wat
543 voor minibuffer invoer) kan je het commando afbreken met C-g.
545 >> Type C-x C-f gevolgd door C-g. Dit breekt de minibuffer af en
546 ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte.
547 Netto resultaat is dat je geen bestand bezoekt.
549 Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, type dan <Return> om het
550 af te sluiten. Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en bezoekt
551 het bestand dat je aangegeven hebt. Als het C-x C-f commando klaar is,
552 verdwijnt de minibuffer.
554 Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kan
555 je de inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, type dan het
558 C-x C-s bewaar bestand (met de s van `save file')
560 Dit bewaart de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand. De eerste
561 keer dat je dit doet bewaart Emacs het originele bestand onder een andere
562 naam zodat het nog niet verloren is. De nieuwe naam bestaat uit de oude
563 naam gevolgd door een "~".
565 Als Emacs klaar is het bestand te bewaren laat ze de naam van het bestand
566 zien. Het is een goede gewoonte een bestand redelijk vaak te bewaren
567 zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht.
569 >> Type C-x C-s, om je copie van deze uitleg te bewaren. Als het goed is
570 verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel.
572 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s
573 typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de
574 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s
575 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om
576 deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry
577 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan
580 Je kan een bestaand bestand bezoeken, om het te bekijken of het te
581 wijzigen. Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. Dit is
582 de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat
583 initieel leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de tekst bewaart
584 wordt het bestand werkelijk gecreeerd, met de tekst als inhoud. Vanaf dat
585 moment ben je dus bezig met een bestaand bestand.
591 Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f blijft het eerste bestand
592 gewoon in Emacs. Je kan naar dat bestand terug door het gewoon nog een
593 keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kan je een behoorlijk aantal
594 bestanden in Emacs krijgen.
596 >> Cre-eer een bestand dat "foo" heet door te typen: C-f C-f foo
597 <Return>. Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig haar, en bewaar "foo"
598 door C-x C-s te typen. Type hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om
599 weer hier, in de uitleg, terug te komen.
601 Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer"
602 genoemd wordt. Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer
603 gemaakt. Om een lijst van de huidige buffers te zien, type
605 C-x C-b laat de bufferlijst zien
607 >> Probeer C-x C-b nu.
609 Zie dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een bestandsnaam; dit
610 is de naam van het bestand waarmee de buffer overeenkomt. Sommige buffers
611 hebben niets met een bestand te maken. Bijvoorbeeld, de buffer die
612 "*Buffer List*" heet heeft geen bestand. Die buffer is de buffer die de
613 lijst bevat die door C-x C-b gemaakt wordt. ALLE tekst die je in een
614 Emacs venster ziet is altijd onderdeel van een of andere buffer.
616 >> Type C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen.
618 Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand
619 bezoekt dan wordt het eerste bestand niet bewaard. De wijzigingen blijven
620 in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het cre-eren of
621 modificeren van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de
622 eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige
623 manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou erg vervelend
624 zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te
625 kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we
627 C-x s bewaar een paar buffers
629 C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet
630 opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren.
632 >> Voeg een wat tekst toe en type C-x s.
633 Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren.
634 Bewantwoord deze vraag positief door een "y" in te typen (de y van
635 "yes", engels voor "ja").
638 * UITGEBREIDE COMMANDO'S
639 ------------------------
641 Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het
642 toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de
643 control of meta toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met het X
644 commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando komt in
647 C-x teken eXtensie; wordt gevolgd door een teken
648 M-x genaamd commando eXtensie; wordt gevolgd door een naam.
650 Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder gebruikt
651 dan de commando's die tot nu toe uitgelegd zijn. Je hebt al twee van deze
652 commando's gezien: C-x C-f om een bestand te bezoeken, en C-x C-s om het
653 te bewaren. Een ander voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit
654 is C-x C-c. (Maak je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen
655 die niet bewaard zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt
656 bewaren voordat Emacs daadwerkelijk eindigt.)
658 C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer
659 terug kan keren in dezelfde Emacs sessie.
661 Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer
662 terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste shells kan je
663 Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs".
665 Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten
666 cre-eert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te
667 stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te
668 keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten. In dit geval is het
669 shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in
670 Emacs terug te keren.
672 Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het is
673 ook het juiste commando om Emacs te be-eindigen wanneer Emacs opgestart
674 was door een mail programma of iets dergelijks, aangezien die misschien
675 niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan. Normaal gezien is het
676 echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten,
677 behalve als je uit wilt loggen natuurlijk.
679 Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je nu al
682 C-x C-f bezoek bestand
683 C-x C-s bewaar bestand
684 C-x C-b laat bufferlijst zien
685 C-x C-c verlaat Emacs
688 Genaamde uitgebreide commando's worden nog minder vaak gebruikt, of worden
689 alleen onder bepaalde omstandigheden gebruikt. Een voorbeeld is het
690 commando replace-string, dat in de hele tekst een string vervangt door een
691 andere string (`to replace' betekent `vervangen'). Als je M-x typt echoot
692 Emacs onderaan het scherm `M-x' en moet je de naam van het commando
693 intypen, in dit geval "replace-string". Als je gewoon "repl s<TAB>" typt
694 maakt Emacs de naam zelf af. Be-eindig het commando met <Return>.
696 Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die
697 vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden.
698 Je sluit elk argument af met <Return>.
700 >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze.
701 Type dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>.
703 Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elk voorkomen van
704 het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd"; beginnend op
705 de plek waar de cursor staat.
708 * AUTOMATISCH BEWAREN
709 ---------------------
711 Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet bewaard hebt, zouden
712 de veranderinge verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of
713 herstarten. Om je hiertegen te beschermen bewaart Emacs om de zoveel tijd
714 de veranderde tekst automatisch. De naam van het bestand waarin de tekst
715 automatisch bewaard wordt begint en eindigt met een #. Bijvoorbeeld, als
716 je het bestand "hello.c" aan het bewerken bent dan wordt de tekst
717 automatisch bewaard in een bestand dat "#hello.c#" heet. Zodra je het
718 bestand werkelijk bewaart, wordt het automatisch bewaarde bestand weer
721 Als de computer crasht kan je de automatisch bewaarde tekst terugkrijgen
722 door de file normal te bezoeken (de originele file, niet de automatisch
723 bewaarde), gevolgd door M-x recover file<Return>. Als Emacs vraagt om
724 bevestiging, antwoord dan yes<Return> en de automatisch bewaarde
725 informatie wordt teruggehaald.
731 Als je een commando langzaam intypt echoot Emacs de tekens aan de
732 onderkant van het scherm, in een deel dat het "echo gebied" genoemd wordt.
733 Dit gebied bevat de onderste regel van het scherm.
739 De regel direct boven het echo gebied heet de "mode-regel". De mode-regel
740 zier er ongeveer zo uit:
742 --**-Emacs: TUTORIAL.nl (Fundamental)--68%------------------------
744 Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die
745 je aan het bewerken bent.
747 Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het bestand
748 dat je bezoekt. -NN%-- geeft je huidige positie in de tekst aan: NN
749 procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het bestand vanaf
750 het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--.
751 Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van
752 `bottom', `onderkant' in het nederlands). Als de tekst zo klein is dat ze
753 volledig op het scherm past staat --All-- in de mode-regel.
755 De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst gemodificeerd hebt.
756 Direct na het bezoeken of bewaren staan er gewoon streepjes.
758 In de mode-regel staat tussen haakjes in welke mode je aan het werken
759 bent. Tenzij een andere mode gewenst is, zit je in de "Fundamental" mode
760 zoals nu (`fundamental' is `basis' in het nederlands). Een dergelijke
761 mode heet een hoofdmode (`major mode' in het engels).
763 Emacs heeft verschillende hoofdmodes. Sommige daarvan zijn bedoelt voor
764 het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld
765 Lisp mode, Text mode, etc. Op elk moment is er altijd precies een mode
766 actief, en de naam daarvan staat in de mode-regel, op de plaats waar nu
769 Elke hoofdmode zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders gedragen.
770 Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te typen, en
771 aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe commentaar
772 eruit moet zien, moet elke hoofdmode op een andere manier het commentaar
773 beginnen. Elke hoofdmode is de naam van een uitgebreid commando, en met
774 dat commando schakel je om naar die hoofdmode. Zo is bijvoorbeeld
775 M-x fundamental-mode het commando om naar de basismode om te schakelen.
777 Als je nederlandse of engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld
778 dit bestand, kan je beter "text mode" gebruiken, de mode om tekst in een
779 gewone taal te bewerken:
781 >> Type M-x text-mode<Return>.
783 Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor
784 grondige veranderingen in Emacs. Een van de dingen die je kan merken is
785 bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrophes als onderdeel van een woord
786 beschouwen. In de vorige, Fundamental, mode behandelen M-f en M-b de
787 apostrophe als ruimte tussen twee woorden.
789 Het is gebruikelijk dat hoofdmodes dergelijke subtiele verschillen hebben.
790 De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmode.
792 Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige hoofdmode
795 >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant
796 van het scherm te krijgen.
797 >> Type C-h m om te zien hoe Text mode verschilt van Fundamental mode.
798 >> Type C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen.
800 Hoofdmodes heten hoofdmodes omdat er ook bijmodes zijn. Bijmodes zijn
801 geen alternatieven voor hoofdmodes; het zijn slechts kleine modificaties
802 daarvan. Elke bijmode kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van
803 andere bijmodes en onafhankelijk van de hoofdmode. Je kan dus nul, een,
804 of willekeurig veel minor modes gebruiken.
806 Een nuttige bijmode voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal,
807 zoals nederlands, is Auto Fill mode (`auto fill' betekent automatisch
808 uitvullen). Wanneer deze mode aanstaat breekt Emacs automatisch een regel
809 tussen twee woorden af als de regel anders te lang zou worden.
811 Je kan Auto Fill mode aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. Als deze
812 mode al aanstaat, kan je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.
813 Als de mode uitstaat zet dit commando de mode aan; als ze aanstaat zet dit
814 commando de mode uit. Het commando zet de mode steeds aan en uit zet (`to
815 toggle' in het engels).
817 >> Type nu M-x auto-fill-mode<Return>. Type nu vele malen asdf op een
818 regel zodat je kan zien dat de regel in twee-en gesplitst wordt. Er
819 moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill mode
820 alleen op spaties de regel breekt.
822 De rechter kantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je veranderen
823 met het C-x f commando. Dit commando accepteert een numeriek argument
824 dat de gewenste kantlijn is.
826 >> Type C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f).
827 Type wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens.
828 Zet de kantlijn nu terug op 70, weer met C-x f.
830 Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill mode
831 de regel niet opnieuw.
832 Om een paragraaf opnieuw te vullen, type M-q (Meta-q) terwijl de
833 cursor in de paragraaf staat.
835 >> Plaats de cursor in de voorgaande paragraaf en type M-q.
841 Emacs kan strings zoeken (een string is een rij tekens), zowel volgend op
842 de cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken van een string
843 verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string
846 Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de meeste
847 tekstverwerkers; het zoekt incrementeel. Dit betekent dat het zoeken
848 gebeurt tijdens het intypen van de gezochte string.
850 Het commando om vooruit zoeken te starten is C-s (met de `s' van `to
851 search', i.e. zoeken); C-r start het zoeken achteruit (met de `r' van
852 `reverse' of achteruit). WACHT nog even met ze te proberen.
854 Als je C-s typt verschijnt de string "I-search" in het echo gebied. Dit
855 betekent dat Emacs bezig is met een `incremental search' (incrementele
856 zoekopdracht) en wacht op het intypen van de zoekstring. <RET> be-eindigt
859 >> Type nu C-s om het zoeken te start. Type nu, LANGZAAM, een letter per
860 keer, het woord `cursor', met een pauze na elke letter zodat je kan
861 zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het woord
863 >> Type nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van `cursor' te
865 >> Type nu viermaal <Delete> en let op de cursorbewegingen.
866 >> Type <RET> om het zoeken te be-eindigen.
868 Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar
869 de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getypt
870 hebt. Om naar de volgende plek te gaan, type je C-s nog een keer. Als er
871 geen volgende plek is piept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht faalt
872 (`failing' in het engels); met C-g kan je het zoeken afbreken.
874 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s
875 typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de
876 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s
877 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om
878 deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry
879 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan
882 Als je tijdens incrementeel zoeken <Delete> typt, zal je zien dat het
883 laatste teken dat je in de zoekstring typte weggehaald wordt en dat het
884 zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats. Als je bijvoorbeeld begint
885 met zoeken en je typt een "c" dan ga je naar het eerste voorkomen van een
886 "c". Type je vervolgens een "u" dan gaat de cursor naar het eerste
887 voorkomen van de string "cu". Als je nu <Delete> typt, dan wordt de "u"
888 van de zoekstring afgehaald en gaat de cursor terug naar de plaats waar
889 hij stond voordat je de "u" intypte, i.e. het eerste voorkomen van de "c".
891 Als je tijdens een zoekoperatie een control- of meta-teken intypt dan
892 wordt het zoeken be-eindigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk
893 tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r.
895 Met C-s begin je te zoeken naar het eerste voorkomen van de zoekstring NA
896 de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken dat eerder in de tekst
897 moet voorkomen, gebruik dan C-r i.p.v. C-s. Alles wat we nu weten over
898 C-s geldt ook voor C-r, alleen de zoekrichting is omgedraaid.
904 Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het
905 scherm kan laten zien.
907 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.
909 >> Type C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen.
910 Beide vensters laten deze uitleg zien; de cursor blijft in het
913 >> Type C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.
914 (Als je geen Meta toets hebt, type dan ESC C-v.)
916 >> Type C-x o (met de `o' van `other'; `ander' in het nederlands)
917 om de cursor naar het andere venster te verplaatsen.
919 >> Verschuif de tekst in het onderste venster, m.b.v. C-v en M-v.
920 Zorg ervoor dat je deze uitleg in het bovenste venster leest.
922 >> Type weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster
923 te zetten. De cursor staat weer precies op de plaats waar
924 hij stond toen je het venster verliet.
926 Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan. Elk
927 venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd maar zichtbaar
928 in een daarvan. Alle normale commando's hebben betrekking op het venster
929 waar de cursor in staat. Dit venster is het `geselecteerde venster'
930 (`selected window' in het engels).
932 Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in
933 het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt.
934 Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent,
935 terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt.
937 C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een echte META
938 toets hebt kan je C-M-v intypen door zowel CTRL als META ingedrukt te
939 houden terwijl je v typt. Het maakt niet uit in welke volgorde je de CTRL
940 en META indrukt; het gaat erom welke ingedrukt zijn terwijl je typt.
942 Als je geen echte META toets hebt kan je ESC gebruiken; de volgorde maakt
943 dan wel uit. Je moet dan ESC typen, gevolgd door CTRL-v; CTRL-ESC v zal
944 niet werken. Dit komt doordat ESC zelf een teken is, terwijl CTRL en META
947 >> Type C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten
950 (Als je C-x 1 typt in het onderste venster laat je het bovenste
951 verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als `ik wil maar 1 venster,
952 en wel dat venster waar de cursor nu in staat.')
954 Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst
957 >> Type C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, gevolgd
958 door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste venster
959 verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan.
961 >> Type C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om
962 het onderste venster te laten verdwijnen.
965 * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS
966 ------------------------------
968 Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (engels:
969 `recursive editing level'). Dit is te zien in de moderegel aan de rechte
970 haken om de haakjes die om naam van de hoofdmode staan. Dan staat er
971 bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental).
973 Type ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. Dit is
974 een generiek `ontsnappingscommando'. Je kan het ook gebruiken om extra
975 vensters weg te gooien of om uit de minibuffer te komen.
977 >> Type M-x om in een minibuffer te komen, en type dan ESC ESC ESC
978 om er weer uit te komen.
980 C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. De
981 reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken BINNEN
982 het recursieve bewerkingsniveau.
988 We hebben geprobeerd je met deze uitleg precies genoeg informatie te geven
989 om met Emacs te beginnen. De mogelijkheden van Emacs zijn zo legio dat
990 het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Emacs heeft zoveel nuttige
991 mogelijkheden dat je er meer over zou kunnen willen leren. Emacs heeft
992 commando's om documentatie te laten zien over Emacs commando's. Deze
993 `helpcommando's' beginnen allemaal met C-h: `het Hulpteken'.
995 Om hulp te krijgen, type C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden
996 welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, type C-h ? en Emacs
997 vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h hebt getypt
998 maar van gedachten veranderd bent, type je gewoon C-g om het af te breken.
1000 (Op sommige computers is de betekenis van C-h veranderd. Dat is een
1001 slecht plan, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed heeft,
1002 en is dus een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder
1003 of helpdesk. Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat
1004 zien over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of
1005 gebruik M-x help RET.)
1007 De eenvoudigste hulp is C-h c. Type C-h, het teken `c' en een teken of
1008 uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het
1011 >> Type C-h c Control-p.
1012 De beschrijving die getoond wordt zou zoiets moeten zijn als
1014 C-p runs the command previous-line
1016 (nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.)
1018 Dit commando vertelt je `de naam van de functie'. Functies worden vooral
1019 gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te
1020 passen. Aangezien functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de
1021 functie doet, zijn ze ook geschikt als erg korte documentatie; genoeg om
1022 je te herinneren aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen.
1024 Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META, EDIT or ALT
1025 toets hebt) <ESC> v kunnen ook getypt worden na C-h c.
1027 Om meer informatie over een commando te krijgen, type C-h k in plaats van
1030 >> Type C-h k Control-p.
1032 Dit laat de documentatie van de functie zien, inclusief de naam van de
1033 functies, in een apart venster. Als je klaar bent met lezen, type C-x 1
1034 om van dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te
1035 doen. Je kan ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 typt.
1037 Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h:
1039 C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie
1042 >> Type C-h f previous-line<Return>
1043 Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het
1044 C-p commando implementeert.
1046 C-h a Commando Apropos. Type een woord in en Emacs zal een
1047 lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord
1048 voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen worden
1049 met M-x. Bij sommige commando's staat met welke tekens
1050 dit commando direct uitgevoerd kan worden.
1052 >> Type C-h a file<Return>.
1054 Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met `file' in hun
1055 naam. Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende
1056 commandonaam zoals find-file.
1058 >> Type C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven.
1060 >> Type C-x 1 om het hulpvenster weg te gooien.
1066 Denk eraan dat je met C-x C-c gebruikt om Emacs te verlaten. Om tijdelijk
1067 een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, type C-x.
1069 De bedoeling van deze uitleg is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe
1070 Emacs gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen blijf
1071 dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten. Klaag erover!
1077 (De engelse versie van) deze uitleg is voorafgegaan door een lange reeks
1078 van Emacs tutorials, die begon met de uitleg die Stuart Cracraft schreef
1079 voor de originele Emacs. Deze nederlandse vertaling is gemaakt door
1080 Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2
1083 (Wat nu volgt is een vertaling naar het nederlands van de condities voor
1084 gebruik en verspreiding van deze uitleg. Deze vertaling is niet
1085 gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten aan de
1086 vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het engelse
1089 Deze versie van de uitleg valt onder copyright, net als GNU Emacs.
1090 Je mag deze uitleg distribu-eren onder bepaalde condities:
1092 Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation
1094 Iedereen mag letterlijke copi-en van dit document, zoals ontvangen,
1095 verspreiden, op elke medium, vooropgesteld dat de copyrightmelding en
1096 toestemmingsmelding niet aangetast worden en dat de verspreider aan de
1097 ontvanger dezelfde distributierechten verleend als aan hem verleend
1100 Toestemming wordt verleend om gemodificeerde versies van dit document,
1101 of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande condities,
1102 vooropgesteld dat ze ook duidelijk melding maken van degene die als
1103 laatste modificaties doorgevoerd heeft.
1105 De condities voor het copi-eren van Emacs zelf zijn complexer dan dit,
1106 maar gebaseerd op dezelfde gedachte. Lees het bestand COPYING en geef
1107 vervolgens copi-en van Emacs aan al je vrienden. Help bij het uitroeien
1108 van softwarebeschermingspolitiek (`software eigendom') door vrije software
1109 te gebruiken, schrijven en delen!
1111 (Engels origineel van de copyrightmelding en condities:
1113 This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and
1114 comes with permission to distribute copies on certain conditions:
1116 Copyright (c) 1985, 1996 Free Software Foundation
1118 Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies
1119 of this document as received, in any medium, provided that the
1120 copyright notice and permission notice are preserved,
1121 and that the distributor grants the recipient permission
1122 for further redistribution as permitted by this notice.
1124 Permission is granted to distribute modified versions
1125 of this document, or of portions of it,
1126 under the above conditions, provided also that they
1127 carry prominent notices stating who last altered them.
1129 The conditions for copying Emacs itself are more complex, but in the
1130 same spirit. Please read the file COPYING and then do give copies of
1131 GNU Emacs to your friends. Help stamp out software obstructionism
1132 ("ownership") by using, writing, and sharing free software!)
HCoop / bpt / emacs.git / blob