Commit | Line | Data |
---|---|---|
a933dad1 DL |
1 | Copyright (c) 1985 Free Software Foundation, Inc; Zie de voorwaarden onderaan. |
2 | Je leest nu de Emacs uitleg, zoals vertaald door Pieter Schoenmakers. | |
3 | ||
4 | De meeste Emacs commando's gebruiken de CONTROL toets (soms CTRL of CTL | |
5 | genaamd) en/of de META toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van | |
6 | steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen: | |
7 | ||
8 | C-<chr> betekent: houd de CONTROL toets ingedrukt en type de toets <chr> | |
9 | Dus C-f wordt: houd de CONTROL toets ingedrukt en type f. | |
10 | M-<chr> betekent: houd de META, EDIT of ALT toets ingedrukt en type de | |
11 | toets <chr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook | |
12 | eerst de ESC toets typen, gevolgd door <chr>. We refereren aan | |
13 | de ESC toets als <ESC>. | |
14 | ||
15 | BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, type C-x C-c (twee tekens). | |
16 | De tekens ">>" tegen de linker kantlijn nodigen je uit om een | |
17 | bepaald commando te proberen. Bijvoorbeeld: | |
962116cf | 18 | <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>> |
a933dad1 DL |
19 | >> Type nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan. |
20 | (Geef nu het commando door de control toets ingedrukt te houden | |
21 | terwijl je de v typt.) | |
22 | Vanaf nu moet je dit steeds herhalen als je klaar bent met het | |
23 | lezen van een scherm. | |
24 | ||
25 | Merk op dat er een tweeregelige overlap is als je van een scherm naar | |
26 | het volgende scherm gaat; dit zorgt voor continuiteit bij het lezen van | |
27 | de tekst. | |
28 | ||
29 | Het eerste wat je moet weten is hoe je naar verschillende plaatsen in de | |
30 | tekst kan bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met | |
31 | C-v. Om een scherm terug te gaan, type M-v (houd de META toets ingedrukt | |
32 | en type v, of type <ESC>v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt). | |
33 | ||
34 | >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v. | |
35 | ||
36 | ||
37 | * SAMENVATTING | |
38 | -------------- | |
39 | ||
40 | De volgende commando's zijn handig volledige schermen te bekijken: | |
41 | ||
42 | C-v ga een scherm vooruit | |
43 | M-v ga een scherm terug | |
44 | C-l maak het scherm schoon en teken alle tekst | |
45 | opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor | |
46 | staat op het midden van het scherm terecht | |
47 | komt. (C-l is control-L, niet control-1.) | |
48 | ||
49 | >> Kijk waar de cursor is en onthoud de tekst in zijn omgeving. | |
50 | Type C-l. | |
51 | Zoek de cursor en merk op dat 'ie nog steeds bij dezelfde tekst staat. | |
52 | ||
53 | ||
54 | * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN | |
55 | ---------------------------------- | |
56 | ||
57 | Het is handig om per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je nu | |
58 | naar een specifieke plaats op het scherm? | |
59 | ||
60 | Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen. De basismanier is | |
61 | m.b.v de commando's C-p, C-b, C-f en C-n. Elk van deze commando's | |
62 | verplaatst de cursor precies een rij of colomn in een bepaalde richting | |
63 | op het scherm. Hier volgt een figuur met de vier commando's en de | |
64 | richting waarin ze de cursor bewegen: | |
65 | ||
66 | vorige regel, C-p | |
67 | : | |
68 | : | |
69 | achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f | |
70 | : | |
71 | : | |
72 | volgende regel, C-n | |
73 | ||
74 | >> Verplaats, m.b.v. C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van | |
75 | de figuur. Type dan C-l om de hele figuur in het midden van het | |
76 | centrum te plaatsen. | |
77 | ||
78 | Met een beetje kennis van het engels zijn deze commando's gemakkelijk te | |
79 | onthouden: de P komt van previous (vorige), de N van next (volgende), de | |
80 | B van backward (achteruit) en de F van forward (vooruit). Dit zijn de | |
81 | basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze CONTINUE | |
82 | gebruiken: Het is slim als je ze nu leert te gebruiken. | |
83 | ||
84 | >> Type een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen. | |
85 | ||
86 | >> Beweeg binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p | |
87 | Let op wat C-P doet als de cursor midden in een regel staan. | |
88 | ||
89 | Elke regel eindigt met een Newline teken (het engelse `new line' betekent | |
90 | `nieuwe regel'); dit teken scheidt elke regel van de volgende. De laatste | |
91 | regel in een bestand moet eigenlijk ook met een Newline eindigen (maar dat | |
92 | is niet noodzakelijk voor Emacs ). | |
93 | ||
94 | >> Type een C-b terwijl de cursor aan het begin van een regel staat. | |
95 | De cursor zal naar het eind van de vorige regel bewegen, omdat je | |
96 | achteruit over het Newline teken gaat. | |
97 | ||
98 | Net als C-b kan ook C-f over Newline tekens heen bewegen. | |
99 | ||
100 | >> Type nog wat C-b's zodat je door krijgt waar de cursor is. | |
101 | Type dan C-f's om terug naar het einde van de regel te bewegen. | |
102 | Een C-f beweegt dan naar de volgende regel. | |
103 | ||
104 | Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt | |
105 | zal de tekst over het scherm heen schuiven. Dit heet `scrollen', of | |
106 | `schuiven' in goed nederlands. Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat | |
107 | de cursor de gewenste beweging kan doen zonder dat de cursor van het | |
108 | scherm af beweegt. | |
109 | ||
110 | >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met | |
111 | C-n en zie wat er gebeurt. | |
112 | ||
113 | Als beweging op karakterbasis te langzaam gaat, kan je ook per woord | |
114 | bewegen. M-f (Meta-f) beweegt een woord vooruit en M-b een woord | |
115 | achteruit. | |
116 | ||
117 | >> Type een paar M-f's en M-b's. | |
118 | ||
119 | Als je midden in een woord staan beweegt M-f naar het eind van het | |
120 | woord. Als je op witruimte tussen woorden staat beweegt M-f naar het | |
121 | eind van het volgende woord. M-b beweegt analoog, de andere kant op. | |
122 | ||
123 | >> Type een paar M-f's en M-b's met tussendoor wat C-f's en C-b's zodat | |
124 | je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een woord en | |
125 | tussen twee woorden. | |
126 | ||
127 | Merk op dat er een analogie zit tussen enerzijds C-f en C-b en | |
128 | anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat Meta tekens | |
129 | gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden, | |
130 | zinnen, paragrafen) terwijl Control tekens te maken hebben met dingen | |
131 | die los staan van wat je aan het editen bent (tekens, regels, etc). | |
132 | ||
133 | Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen naar | |
134 | het begin of eind van een regel, terwijl M-a en M-e naar het begin of | |
135 | eind van een zin gaan. | |
136 | ||
137 | >> Probeer een paar C-a's gevolgd door een paar C-e's. | |
138 | Probeer een paar M-a's gevolgd door een paar M-e's. | |
139 | ||
140 | Zie hoe herhaalde C-a's niets doen, terwijl herhaalde M-a's steeds een | |
141 | zin terug bewegen. Alhoewel ze niet volledig overeenkomen is het gedrag | |
142 | van allebei niet onnatuurlijk. | |
143 | ||
144 | De plaats van de cursor in de tekst wordt `punt' genoemd (zonder | |
145 | lidwoord, `point' in het engels). Anders gezegd: de cursor laat op het | |
146 | scherm de plek zien waarop punt in de tekst staat. | |
147 | ||
148 | Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingsoperaties, | |
149 | inclusief die commando's die per woord of zin bewegen: | |
150 | ||
151 | C-f ga een teken vooruit | |
152 | C-b ga een teken achteruit | |
153 | ||
154 | M-f ga een woord vooruit | |
155 | M-b ga een woord achteruit | |
156 | ||
157 | C-n ga naar de volgende regel | |
158 | C-p ga naar de vorige regel | |
159 | ||
160 | C-a ga naar het begin van de regel | |
161 | C-e ga naar het eind van de regel | |
162 | ||
163 | M-a ga terug naar het begin van de zin | |
164 | M-e ga vooruit naar het eind van de zin | |
165 | ||
166 | >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening. | |
167 | Deze commando's worden het frequentst gebruikt. | |
168 | ||
169 | Er zijn nog twee belangrijk cursorbewegingsoperaties: M-< | |
170 | (Meta kleiner-dan) beweegt naar het begin van het bestand, | |
171 | en M-> (Meta groter-dan) beweegt naar het eind. | |
172 | ||
173 | Op de meeste toetsenborden zit de "<" boven de comma, zodat je de Shift | |
174 | toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het "<" | |
175 | teken in te typen. Op deze toetsenborden moet je ook de shift gebruiken | |
176 | om M-< in te typen: zonder shift zou je M-, (Meta komma) typen. | |
177 | ||
178 | >> Type nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan. | |
179 | Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen. | |
180 | ||
181 | >> Type nu M-> om naar het eind van het bestand te springen. | |
182 | Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen. | |
183 | ||
184 | Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft kan je ook die gebruiken om de | |
185 | cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p op zijn | |
186 | minst te leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle | |
187 | toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen. Ten tweede zul je merken | |
188 | dat, wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in omgaan met Emacs, | |
189 | het gebruik van deze CTRL tekens sneller is dan de pijltjestoetsen (omdat | |
190 | je handen in de typehouding kunnen blijven). Ten derde, als je eenmaal | |
191 | gewend bent aan deze commando's met CTRL tekens, kan je makkelijk andere | |
192 | geavanceerde cursorbewegingscommandos leren. | |
193 | ||
194 | De meeste Emacs commando's accepteren een numeriek argument. Voor de | |
195 | meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando | |
196 | herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan door voor het | |
197 | commando, C-u gevolgd door de cijfers van het getal te typen. Als je | |
198 | toetsenbord een META (of EDIT of ALT) toets heeft, is er ook een andere | |
199 | manier om het getal aan te geven: type de cijfers terwijl je de META toets | |
200 | ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te leren omdat die werkt | |
201 | op elk willekeurig toetsenbord. | |
202 | ||
203 | Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren. | |
204 | ||
205 | >> Probeer eens om met C-n of C-p en een numeriek argument de cursor | |
206 | met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin | |
207 | te bewegen. | |
208 | ||
209 | Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat | |
210 | het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's betekent het | |
211 | echter iets anders, en C-v en M-v vallen hier ook onder. Met een numeriek | |
212 | argument verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels | |
213 | in plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v verschuift | |
214 | de tekst 4 regels. | |
215 | ||
216 | >> Probeer nu C-u 8 C-v. | |
217 | ||
218 | Als het goed is is de tekst daarmee 8 regels opgeschoven. Als je het weer | |
219 | terug omlaag wil scrollen kan je een argument aan M-v geven. | |
220 | ||
221 | Als je een windowing systeem gebruikt, zoals X Windows, dan zou je een | |
222 | lange rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het Emacs window. Deze | |
223 | rechthoek heet een scrollbar (misschien is `verschuifbalk' een goede | |
224 | vertaling). Je kan de tekst scrollen door met de muis in de scrollbar te | |
225 | klikken. | |
226 | ||
227 | >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het donkere gebied in de | |
228 | scrollbar. Dit zou de tekst moeten scrollen naar een positie die | |
229 | afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt. | |
230 | ||
231 | >> Beweeg de muis heen en weer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt | |
232 | houdt. Je zal zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt. | |
233 | ||
234 | ||
235 | * ALS EMACS HANGT | |
236 | ----------------- | |
237 | ||
238 | Als Emacs niet meer op commando's reageert kan je haar veilig onderbreken | |
239 | door C-g te typen. Je kan C-g gebruiken om een commando te stoppen als | |
240 | het te lang duurt om uit te voeren. | |
241 | ||
242 | Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument weg te gooien of | |
243 | om het begin van een commando dat je niet wilt afmaken te vergeten. | |
244 | ||
245 | >> Type nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en | |
246 | type dan C-g. Type vervolgens C-f. Als het goed is is de cursor maar | |
247 | een positie verplaatst, omdat het argument weggegooid hebt met C-g. | |
248 | ||
249 | Als je per ongeluk een <ESC> typt kan je daarvan komen met een C-g. | |
250 | ||
251 | ||
252 | * ONMOGELIJKE COMMANDO'S | |
253 | ------------------------ | |
254 | ||
255 | Sommige Emacs commando's zijn onmogelijk gemaakt zodat beginnende | |
256 | gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren. | |
257 | ||
258 | Als je een van de onmogelijke commando's intypt laat Emacs uitleg zien | |
259 | over het commando dat je gegeven hebt en vraagt of je het werkelijk uit | |
260 | wilt voeren. | |
261 | ||
262 | Wanneer je het commando echt wilt uitvoeren, type dan Spatie (de | |
263 | spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaliter wil je het commando niet | |
264 | uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van `no' of `nee'). | |
265 | ||
266 | >> Type <ESC> : (een onmogelijk commando), | |
267 | en type dan n als antwoord op de vraag. | |
268 | ||
269 | ||
270 | * VENSTERS | |
271 | ---------- | |
272 | ||
273 | Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst. | |
274 | We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan gaan. Op | |
275 | dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt | |
276 | komen en terug kan keren naar simpelweg editen met 1 venster. Het is | |
277 | eenvoudig: | |
278 | ||
279 | C-x 1 een enkel venster (i.e. gooi alle andere vensters weg) | |
280 | ||
281 | Het commando is Control-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot het | |
282 | venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere vensters | |
283 | worden weggegooid. | |
284 | ||
285 | >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l. | |
286 | >> Type nu Control-h k Control-f. | |
287 | Zie hoe dit venster kleiner wordt, terwijl een nieuw venster verschijnt | |
288 | om de documentatie van het Control-f commando te laten zien. | |
289 | ||
290 | >> Type nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen. | |
291 | ||
292 | ||
293 | * TOEVOEGEN EN WEGHALEN | |
294 | ----------------------- | |
295 | ||
296 | Als je tekst toe wilt voegen type je die eenvoudigweg in. Tekens die je | |
297 | kan zien, zoals A, 7, *, en dergelijke, worden door Emacs als tekst | |
298 | ge-interpreteerd en meteen aan de tekst toegevoegd. Type <Return> (de | |
299 | `volgende regel' toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe | |
300 | regel te beginnen. | |
301 | ||
302 | Je kan het laatste teken dat je intypte weghalen door <Delete> te typen. | |
303 | <Delete> is een toets op het toetsenbord, die misschien ook wel "Del" | |
304 | heet. In sommige gevallen dient de "Backspace" toets als <Delete>, maar | |
305 | niet altijd! | |
306 | ||
307 | In het algemeen haalt <Delete> het teken dat juist voor de cursorpositie | |
308 | staat weg. | |
309 | ||
310 | >> Probeer dit nu: type een paar letters en haal ze weer weg door een paar | |
311 | keer op <Delete> te drukken. Maak je niet druk over het feit dat dit | |
312 | bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele versie van | |
313 | deze uitleg. Je zit slechts je eigen copie te wijzigen. | |
314 | ||
315 | Als een regel tekst te lang wordt om op een regel op het scherm te laten | |
316 | zien dan gaat de regel verder op een volgende schermregel. Een backslash | |
317 | ("\") in de rechtermarge laat dan zien dat de regel op de volgende | |
318 | schermregel verder gaat. | |
319 | ||
320 | >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf | |
321 | toevoegen. Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt. | |
322 | ||
323 | >> Type weer wat <Delete>s om zoveel tekens weg te halen tot de regel weer | |
324 | op een schermregel past. De vervolgregel zal verdwijnen. | |
325 | ||
326 | Je kan een Newline weggooien als elk ander teken. Als je een Newline | |
327 | weggooit voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een | |
328 | enkele regel. Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op | |
329 | een schermregel past zal ze getoond worden met een vervolgregel. | |
330 | ||
331 | >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en type <Delete>. Dit | |
332 | voegt de huidige en vorige regel samen. | |
333 | ||
334 | >> Type <Return> om de Newline die je net weggooide weer toe te voegen. | |
335 | ||
336 | Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs commando's het aantal keren dat | |
337 | het herhaald moet worden op kan geven. Dit geldt ook voor gewone tekens. | |
338 | Als je een gewoon teken herhaalt wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd. | |
339 | ||
340 | >> Probeer dat nu: type C-u 8 * om ******** toe te voegen. | |
341 | ||
342 | Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te typen en fouten te | |
343 | corrigeren. Je kan tekst ook per woord of regel weggooien. Hier volgt | |
344 | een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen: | |
345 | ||
346 | <Delete> haal het teken weg dat voor de cursor staat | |
347 | C-d haal het teken weg dat achter de cursor staat | |
348 | ||
349 | M-<Delete> gooi het woord weg dat voor de cursor staat | |
350 | M-d gooi het woord weg dat achter de cursor staat | |
351 | ||
352 | C-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de regel | |
353 | M-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de zin | |
354 | ||
355 | Merk op dat <Delete> en C-d met M-<Delete> en M-d de analogie die begon | |
356 | met C-f en M-f verder trekken (waarbij we voor het gemak even vergeten dat | |
357 | <Delete> niet echt een control teken is). C-k en M-k lijken enigzins op | |
358 | C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen. | |
359 | ||
360 | Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt bewaart Emacs de tekst | |
361 | die je weggooit zodat je haar weer terug kan halen. Weggegooide tekst | |
362 | terughalen heet "yanken". Je kan weggegooide tekst terugbrengen op de | |
363 | plaats waar je haar hebt weggegooid of op een andere plaats in de tekst. | |
364 | Je kan ook meerdere keren yanken om er meedere copi-en van te maken. Het | |
365 | yank-commando is C-y. | |
366 | ||
367 | Merk op dat er een verschil is tussen het weghalen en weggooien van iets: | |
368 | iets dat je hebt weggooid kan je terugbrengen, maar iets dat je hebt | |
369 | weggehaald niet. (In het engels is het verschil tussen `killing' en | |
370 | `deleting' duidelijker dan tussen de nederlandse vertaling `weggooien' en | |
371 | `weghalen'.) In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan | |
372 | een enkel teken, Newline of spatie verwijderen deze tekst bewaren zodat ze | |
373 | geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een | |
374 | enkel teken weghalen. | |
375 | ||
376 | >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leef is. | |
377 | Type C-k om de tekst op die regl weg te gooien. | |
378 | >> Type C-k een tweede keer. Nu gooit dit commando het Newline teken | |
379 | weggooit. | |
380 | ||
381 | Merk op hoe een enkele C-k de inhoud van een regel weggooit, een tweede | |
382 | C-k de regel zelf zodat alle volgende regels een regel omhoog komen. Het | |
383 | numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven aantal regels zal | |
384 | worden weggegooid, inclusief de inhoud. Dit is meer dan simpelweg | |
385 | herhaling: C-u 2 C-k gooit twee regels weg, terwijl tweemaal C-k typen dat | |
386 | niet doet. | |
387 | ||
388 | Om de laatst weggegooide tekst terug te halen naar de plaats waar de | |
389 | cursor nu op staat (te yanken), type C-y. | |
390 | ||
391 | >> Probeer het nu: type C-y om de tekst te yanken. | |
392 | ||
393 | Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had | |
394 | weggegooid. Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels | |
395 | die weggegooid worden bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die regels | |
396 | in een keer terugbrengt. | |
397 | ||
398 | >> Probeer het nu: type C-k een paar keer. | |
399 | ||
400 | Om de weggegooide tekst terug te halen: | |
401 | ||
402 | >> Type C-y. Beweeg de cursor wat regels naar beneden en type weer C-y. | |
403 | Je ziet nu hoe je tekst kan copieren. | |
404 | ||
405 | Wat nu te doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je hebt intussen | |
406 | al iets anders weggegooid? C-y zou datgene terugbrengen wat je het | |
407 | recentst hebt weggegooid. Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren | |
408 | gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y hebt getypt | |
409 | om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst | |
410 | met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt M-y herhalen om | |
411 | tekst terug te halen die je steeds langer geleden hebt weggegooid. Als je | |
412 | de tekst te pakken hebt die je zocht hoe je niets te doen om die daar te | |
413 | houden. Je kan gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst met rust | |
414 | laten. | |
415 | ||
416 | Als je M-y vaak genoeg typt kom je terug waar je begon, bij de recentst | |
417 | weggegooide tekst. | |
418 | ||
419 | >> Gooi een regel weg, beweeg de cursor wat, en gooi nog een regel weg. | |
420 | Type C-y om de tweede regel die je weggooide terug te halen. | |
421 | Type nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel | |
422 | die je weggooide. | |
423 | Type nog wat M-y's en zie wat er langs komt. Herhaal dit tot de | |
424 | tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer. | |
425 | Je kan ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten aan | |
426 | M-y. | |
427 | ||
428 | ||
429 | * HERSTELLEN | |
430 | ------------ | |
431 | ||
432 | Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent, | |
433 | dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstel commando, C-x u. | |
434 | ||
435 | Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van | |
436 | een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te typen, worden steeds | |
437 | eerdere commando's hersteld. | |
438 | ||
439 | Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen, | |
440 | zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg | |
441 | de ingetypte letter aan de tekst toevoegen worden meestal gegroepeerd | |
442 | in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder C-x u's hoeft te | |
443 | type om het toevoegen van teksts te herstellen. | |
444 | ||
445 | >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou ze weer moeten verschijnen. | |
446 | ||
447 | C-_ is een alternatief voor C-x u. Het levert exact hetzelfde resultaat | |
448 | op, maar is makkelijker om een paar keer achter elkaar te typen. Een | |
449 | nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intypen ervan niet | |
450 | triviaal is. Dat is ook de reden het alternatief, C-x u. Op sommige | |
451 | terminals kan je C-_ typen door te doen alsof je C-/ typt. | |
452 | ||
453 | Een numeriek argument aan C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan. | |
454 | ||
455 | ||
456 | * BESTANDEN | |
457 | ----------- | |
458 | ||
459 | Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan moet je de | |
460 | tekst in een bestand bewaren (`to save a file' in het engels). Als je | |
461 | dat niet doet ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je uit | |
462 | Emacs gaat. Je kan een bestand veranderen door het bestand `bezoeken'. | |
463 | (Ook wel `vinden'; `finding' of `visiting' in het engels.) | |
464 | ||
465 | Het bezoeken van een bestand betekent dat je de inhoud van dat bestand | |
466 | in Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het | |
467 | veranderen bent. Echter, deze veranderingen zijn slechts tijdelijk | |
468 | zolang je het bestand niet bewaart. Op deze manier kan je nooit per | |
469 | ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs | |
470 | als je het bestand bewaart, zorgt Emacs ervoor dat het originele | |
471 | bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het | |
472 | geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo'n goed plan | |
473 | waren. | |
474 | ||
475 | In de buurt van de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en | |
476 | eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets | |
477 | dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand | |
478 | zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je een bestand | |
479 | dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen copie van de nederlandstalige | |
480 | Emacs uitleg (`tutorial' in het engels). Als je in Emacs een bestand | |
481 | bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats. | |
482 | ||
483 | De commando's om een bestand te bezoek of te bewaren zijn anders dan de | |
484 | commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee | |
485 | tekens. Beide commando's beginnen met het teken Control-x. Er zijn een | |
486 | heleboel commando's die met Control-x beginnen. Veel van die commando's | |
487 | hebben te maken met bestanden, buffers, en daaraan gerelateerde zaken. | |
488 | Dergelijke commando's bestaan uit twee, drie of vier tekens. | |
489 | ||
490 | Nog iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken is dat | |
491 | je aan moet geven welk bestand je wilt. Dit heet dat het commando "een | |
492 | argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand. | |
493 | Nadat je het commando | |
494 | ||
495 | C-x C-f bezoek bestand (met de f van `find file') | |
496 | ||
497 | hebt getypt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je | |
498 | intypt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die regel | |
499 | voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet ze de minibuffer. Je kan de | |
500 | gebruikelijke Emacs commando's gebruiken om de filename in te typen. | |
501 | ||
502 | Tijdens het invoeren van de naam van het bestand (of willekeurig wat | |
503 | voor minibuffer invoer) kan je het commando afbreken met C-g. | |
504 | ||
505 | >> Type C-x C-f gevolgd door C-g. Dit breekt de minibuffer af en | |
506 | ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte. | |
507 | Netto resultaat is dat je geen bestand bezoekt. | |
508 | ||
509 | Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, type dan <Return> om het | |
510 | af te sluiten. Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en bezoekt | |
511 | het bestand dat je aangegeven hebt. Als het C-x C-f commando klaar is, | |
512 | verdwijnt de minibuffer. | |
513 | ||
514 | Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kan | |
515 | je de inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, type dan het | |
516 | commando | |
517 | ||
518 | C-x C-s bewaar bestand (met de s van `save file') | |
519 | ||
520 | Dit bewaart de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand. De eerste | |
521 | keer dat je dit doet bewaart Emacs het originele bestand onder een andere | |
522 | naam zodat het nog niet verloren is. De nieuwe naam bestaat uit de oude | |
523 | naam gevolgd door een "~". | |
524 | ||
525 | Als Emacs klaar is het bestand te bewaren laat ze de naam van het bestand | |
526 | zien. Het is een goede gewoonte een bestand redelijk vaak te bewaren | |
527 | zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht. | |
528 | ||
529 | >> Type C-x C-s, om je copie van deze uitleg te bewaren. Als het goed is | |
530 | verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel. | |
531 | ||
532 | OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s | |
533 | typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de | |
534 | machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s | |
535 | stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om | |
536 | deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry | |
537 | to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan | |
538 | met deze situatie. | |
539 | ||
540 | Je kan een bestaand bestand bezoeken, om het te bekijken of het te | |
541 | wijzigen. Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. Dit is | |
542 | de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat | |
543 | initieel leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de tekst bewaart | |
544 | wordt het bestand werkelijk gecreeerd, met de tekst als inhoud. Vanaf dat | |
545 | moment ben je dus bezig met een bestaand bestand. | |
546 | ||
547 | ||
548 | * BUFFERS | |
549 | --------- | |
550 | ||
551 | Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f blijft het eerste bestand | |
552 | gewoon in Emacs. Je kan naar dat bestand terug door het gewoon nog een | |
553 | keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kan je een behoorlijk aantal | |
554 | bestanden in Emacs krijgen. | |
555 | ||
556 | >> Cre-eer een bestand dat "foo" heet door te typen: C-f C-f foo | |
557 | <Return>. Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig haar, en bewaar "foo" | |
558 | door C-x C-s te typen. Type hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om | |
559 | weer hier, in de uitleg, terug te komen. | |
560 | ||
561 | Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer" | |
562 | genoemd wordt. Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer | |
563 | gemaakt. Om een lijst van de huidige buffers te zien, type | |
564 | ||
565 | C-x C-b laat de bufferlijst zien | |
566 | ||
567 | >> Probeer C-x C-b nu. | |
568 | ||
569 | Zie dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een bestandsnaam; dit | |
570 | is de naam van het bestand waarmee de buffer overeenkomt. Sommige buffers | |
571 | hebben niets met een bestand te maken. Bijvoorbeeld, de buffer die | |
572 | "*Buffer List*" heet heeft geen bestand. Die buffer is de buffer die de | |
573 | lijst bevat die door C-x C-b gemaakt wordt. ALLE tekst die je in een | |
574 | Emacs venster ziet is altijd onderdeel van een of andere buffer. | |
575 | ||
576 | >> Type C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen. | |
577 | ||
578 | Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand | |
579 | bezoekt dan wordt het eerste bestand niet bewaard. De wijzigingen blijven | |
580 | in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het cre-eren of | |
581 | modificeren van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de | |
582 | eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige | |
583 | manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou erg vervelend | |
584 | zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te | |
585 | kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we | |
586 | ||
587 | C-x s bewaar een paar buffers | |
588 | ||
589 | C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet | |
590 | opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren. | |
591 | ||
592 | >> Voeg een wat tekst toe en type C-x s. | |
593 | Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren. | |
594 | Bewantwoord deze vraag positief door een "y" in te typen (de y van | |
595 | "yes", engels voor "ja"). | |
596 | ||
597 | ||
598 | * UITGEBREIDE COMMANDO'S | |
599 | ------------------------ | |
600 | ||
601 | Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het | |
602 | toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de | |
603 | control of meta toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met het X | |
604 | commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando komt in | |
605 | twee smaken: | |
606 | ||
607 | C-x teken eXtensie; wordt gevolgd door een teken | |
608 | M-x genaamd commando eXtensie; wordt gevolgd door een naam. | |
609 | ||
610 | Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder gebruikt | |
611 | dan de commando's die tot nu toe uitgelegd zijn. Je hebt al twee van deze | |
612 | commando's gezien: C-x C-f om een bestand te bezoeken, en C-x C-s om het | |
613 | te bewaren. Een ander voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit | |
614 | is C-x C-c. (Maak je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen | |
615 | die niet bewaard zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt | |
616 | bewaren voordat Emacs daadwerkelijk eindigt.) | |
617 | ||
618 | C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer | |
619 | terug kan keren in dezelfde Emacs sessie. | |
620 | ||
621 | Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer | |
622 | terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste shells kan je | |
623 | Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs". | |
624 | ||
625 | Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten | |
626 | cre-eert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te | |
627 | stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te | |
628 | keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten. In dit geval is het | |
629 | shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in | |
630 | Emacs terug te keren. | |
631 | ||
632 | Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het is | |
633 | ook het juiste commando om Emacs te be-eindigen wanneer Emacs opgestart | |
634 | was door een mail programma of iets dergelijks, aangezien die misschien | |
635 | niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan. Normaal gezien is het | |
636 | echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten, | |
637 | behalve als je uit wilt loggen natuurlijk. | |
638 | ||
639 | Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je nu al | |
640 | kent: | |
641 | ||
642 | C-x C-f bezoek bestand | |
643 | C-x C-s bewaar bestand | |
644 | C-x C-b laat bufferlijst zien | |
645 | C-x C-c verlaat Emacs | |
646 | C-x u herstel | |
647 | ||
648 | Genaamde uitgebreide commando's worden nog minder vaak gebruikt, of worden | |
649 | alleen onder bepaalde omstandigheden gebruikt. Een voorbeeld is het | |
650 | commando replace-string, dat in de hele tekst een string vervangt door een | |
651 | andere string (`to replace' betekent `vervangen'). Als je M-x typt echoot | |
652 | Emacs onderaan het scherm `M-x' en moet je de naam van het commando | |
653 | intypen, in dit geval "replace-string". Als je gewoon "repl s<TAB>" typt | |
654 | maakt Emacs de naam zelf af. Be-eindig het commando met <Return>. | |
655 | ||
656 | Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die | |
657 | vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden. | |
658 | Je sluit elk argument af met <Return>. | |
659 | ||
660 | >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze. | |
661 | Type dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>. | |
662 | ||
663 | Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elk voorkomen van | |
664 | het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd"; beginnend op | |
665 | de plek waar de cursor staat. | |
666 | ||
667 | ||
668 | * AUTOMATISCH BEWAREN | |
669 | --------------------- | |
670 | ||
671 | Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet bewaard hebt, zouden | |
672 | de veranderinge verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of | |
673 | herstarten. Om je hiertegen te beschermen bewaart Emacs om de zoveel tijd | |
674 | de veranderde tekst automatisch. De naam van het bestand waarin de tekst | |
675 | automatisch bewaard wordt begint en eindigt met een #. Bijvoorbeeld, als | |
676 | je het bestand "hello.c" aan het bewerken bent dan wordt de tekst | |
677 | automatisch bewaard in een bestand dat "#hello.c#" heet. Zodra je het | |
678 | bestand werkelijk bewaart, wordt het automatisch bewaarde bestand weer | |
679 | weggegooid. | |
680 | ||
681 | Als de computer crasht kan je de automatisch bewaarde tekst terugkrijgen | |
682 | door de file normal te bezoeken (de originele file, niet de automatisch | |
683 | bewaarde), gevolgd door M-x recover file<Return>. Als Emacs vraagt om | |
684 | bevestiging, antwoord dan yes<Return> en de automatisch bewaarde | |
685 | informatie wordt teruggehaald. | |
686 | ||
687 | ||
688 | * ECHO GEBIED | |
689 | ------------- | |
690 | ||
691 | Als je een commando langzaam intypt echoot Emacs de tekens aan de | |
692 | onderkant van het scherm, in een deel dat het "echo gebied" genoemd wordt. | |
693 | Dit gebied bevat de onderste regel van het scherm. | |
694 | ||
695 | ||
696 | * MODE-REGEL | |
697 | ------------ | |
698 | ||
699 | De regel direct boven het echo gebied heet de "mode-regel". De mode-regel | |
700 | zier er ongeveer zo uit: | |
701 | ||
702 | --**-Emacs: TUTORIAL.nl (Fundamental)--68%------------------------ | |
703 | ||
704 | Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die | |
705 | je aan het bewerken bent. | |
706 | ||
707 | Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het bestand | |
708 | dat je bezoekt. -NN%-- geeft je huidige positie in de tekst aan: NN | |
709 | procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het bestand vanaf | |
710 | het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--. | |
711 | Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van | |
712 | `bottom', `onderkant' in het nederlands). Als de tekst zo klein is dat ze | |
713 | volledig op het scherm past staat --All-- in de mode-regel. | |
714 | ||
715 | De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst gemodificeerd hebt. | |
716 | Direct na het bezoeken of bewaren staan er gewoon streepjes. | |
717 | ||
718 | In de mode-regel staat tussen haakjes in welke mode je aan het werken | |
719 | bent. Tenzij een andere mode gewenst is, zit je in de "Fundamental" mode | |
720 | zoals nu (`fundamental' is `basis' in het nederlands). Een dergelijke | |
721 | mode heet een hoofdmode (`major mode' in het engels). | |
722 | ||
723 | Emacs heeft verschillende hoofdmodes. Sommige daarvan zijn bedoelt voor | |
724 | het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld | |
725 | Lisp mode, Text mode, etc. Op elk moment is er altijd precies een mode | |
726 | actief, en de naam daarvan staat in de mode-regel, op de plaats waar nu | |
727 | "Fundamental" staat. | |
728 | ||
729 | Elke hoofdmode zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders gedragen. | |
730 | Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te typen, en | |
731 | aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe commentaar | |
732 | eruit moet zien, moet elke hoofdmode op een andere manier het commentaar | |
733 | beginnen. Elke hoofdmode is de naam van een uitgebreid commando, en met | |
734 | dat commando schakel je om naar die hoofdmode. Zo is bijvoorbeeld | |
735 | M-x fundamental-mode het commando om naar de basismode om te schakelen. | |
736 | ||
737 | Als je nederlandse of engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld | |
738 | dit bestand, kan je beter "text mode" gebruiken, de mode om tekst in een | |
739 | gewone taal te bewerken: | |
740 | ||
741 | >> Type M-x text-mode<Return>. | |
742 | ||
743 | Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor | |
744 | grondige veranderingen in Emacs. Een van de dingen die je kan merken is | |
745 | bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrophes als onderdeel van een woord | |
746 | beschouwen. In de vorige, Fundamental, mode behandelen M-f en M-b de | |
747 | apostrophe als ruimte tussen twee woorden. | |
748 | ||
749 | Het is gebruikelijk dat hoofdmodes dergelijke subtiele verschillen hebben. | |
750 | De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmode. | |
751 | ||
752 | Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige hoofdmode | |
753 | lezen. | |
754 | ||
755 | >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant | |
756 | van het scherm te krijgen. | |
757 | >> Type C-h m om te zien hoe Text mode verschilt van Fundamental mode. | |
758 | >> Type C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen. | |
759 | ||
760 | Hoofdmodes heten hoofdmodes omdat er ook bijmodes zijn. Bijmodes zijn | |
761 | geen alternatieven voor hoofdmodes; het zijn slechts kleine modificaties | |
762 | daarvan. Elke bijmode kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van | |
763 | andere bijmodes en onafhankelijk van de hoofdmode. Je kan dus nul, een, | |
764 | of willekeurig veel minor modes gebruiken. | |
765 | ||
766 | Een nuttige bijmode voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal, | |
767 | zoals nederlands, is Auto Fill mode (`auto fill' betekent automatisch | |
768 | uitvullen). Wanneer deze mode aanstaat breekt Emacs automatisch een regel | |
769 | tussen twee woorden af als de regel anders te lang zou worden. | |
770 | ||
771 | Je kan Auto Fill mode aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. Als deze | |
772 | mode al aanstaat, kan je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. | |
773 | Als de mode uitstaat zet dit commando de mode aan; als ze aanstaat zet dit | |
774 | commando de mode uit. Het commando zet de mode steeds aan en uit zet (`to | |
775 | toggle' in het engels). | |
776 | ||
777 | >> Type nu M-x auto-fill-mode<Return>. Type nu vele malen asdf op een | |
778 | regel zodat je kan zien dat de regel in twee-en gesplitst wordt. Er | |
779 | moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill mode | |
780 | alleen op spaties de regel breekt. | |
781 | ||
782 | De rechter kantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je veranderen | |
783 | met het C-x f commando. Dit commando accepteert een numeriek argument | |
784 | dat de gewenste kantlijn is. | |
785 | ||
786 | >> Type C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f). | |
787 | Type wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens. | |
788 | Zet de kantlijn nu terug op 70, weer met C-x f. | |
789 | ||
790 | Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill mode | |
791 | de regel niet opnieuw. | |
792 | Om een paragraaf opnieuw te vullen, type M-q (Meta-q) terwijl de | |
793 | cursor in de paragraaf staat. | |
794 | ||
795 | >> Plaats de cursor in de voorgaande paragraaf en type M-q. | |
796 | ||
797 | ||
798 | * ZOEKEN | |
799 | -------- | |
800 | ||
801 | Emacs kan strings zoeken (een string is een rij tekens), zowel volgend op | |
802 | de cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken van een string | |
803 | verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string | |
804 | voorkomt. | |
805 | ||
806 | Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de meeste | |
807 | tekstverwerkers; het zoekt incrementeel. Dit betekent dat het zoeken | |
808 | gebeurt tijdens het intypen van de gezochte string. | |
809 | ||
810 | Het commando om vooruit zoeken te starten is C-s (met de `s' van `to | |
811 | search', i.e. zoeken); C-r start het zoeken achteruit (met de `r' van | |
812 | `reverse' of achteruit). WACHT nog even met ze te proberen. | |
813 | ||
814 | Als je C-s typt verschijnt de string "I-search" in het echo gebied. Dit | |
815 | betekent dat Emacs bezig is met een `incremental search' (incrementele | |
816 | zoekopdracht) en wacht op het intypen van de zoekstring. <RET> be-eindigt | |
817 | het zoeken. | |
818 | ||
819 | >> Type nu C-s om het zoeken te start. Type nu, LANGZAAM, een letter per | |
820 | keer, het woord `cursor', met een pauze na elke letter zodat je kan | |
821 | zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het woord | |
822 | `cursor' gezocht. | |
823 | >> Type nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van `cursor' te | |
824 | zoeken. | |
825 | >> Type nu viermaal <Delete> en let op de cursorbewegingen. | |
826 | >> Type <RET> om het zoeken te be-eindigen. | |
827 | ||
828 | Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar | |
829 | de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getypt | |
830 | hebt. Om naar de volgende plek te gaan, type je C-s nog een keer. Als er | |
831 | geen volgende plek is piept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht faalt | |
832 | (`failing' in het engels); met C-g kan je het zoeken afbreken. | |
833 | ||
834 | OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s | |
835 | typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de | |
836 | machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s | |
837 | stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om | |
838 | deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry | |
839 | to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan | |
840 | met deze situatie. | |
841 | ||
842 | Als je tijdens incrementeel zoeken <Delete> typt, zal je zien dat het | |
843 | laatste teken dat je in de zoekstring typte weggehaald wordt en dat het | |
844 | zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats. Als je bijvoorbeeld begint | |
845 | met zoeken en je typt een "c" dan ga je naar het eerste voorkomen van een | |
846 | "c". Type je vervolgens een "u" dan gaat de cursor naar het eerste | |
847 | voorkomen van de string "cu". Als je nu <Delete> typt, dan wordt de "u" | |
848 | van de zoekstring afgehaald en gaat de cursor terug naar de plaats waar | |
849 | hij stond voordat je de "u" intypte, i.e. het eerste voorkomen van de "c". | |
850 | ||
851 | Als je tijdens een zoekoperatie een control- of meta-teken intypt dan | |
852 | wordt het zoeken be-eindigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk | |
853 | tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r. | |
854 | ||
855 | Met C-s begin je te zoeken naar het eerste voorkomen van de zoekstring NA | |
856 | de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken dat eerder in de tekst | |
857 | moet voorkomen, gebruik dan C-r i.p.v. C-s. Alles wat we nu weten over | |
858 | C-s geldt ook voor C-r, alleen de zoekrichting is omgedraaid. | |
859 | ||
860 | ||
861 | * MEERDERE VENSTERS | |
862 | ------------------- | |
863 | ||
864 | Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het | |
865 | scherm kan laten zien. | |
866 | ||
867 | >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l. | |
868 | ||
869 | >> Type C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen. | |
870 | Beide vensters laten deze uitleg zien; de cursor blijft in het | |
871 | bovenste venster. | |
872 | ||
873 | >> Type C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven. | |
874 | (Als je geen Meta toets hebt, type dan ESC C-v.) | |
875 | ||
876 | >> Type C-x o (met de `o' van `other'; `ander' in het nederlands) | |
877 | om de cursor naar het andere venster te verplaatsen. | |
878 | ||
879 | >> Verschuif de tekst in het onderste venster, m.b.v. C-v en M-v. | |
880 | Zorg ervoor dat je deze uitleg in het bovenste venster leest. | |
881 | ||
882 | >> Type weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster | |
883 | te zetten. De cursor staat weer precies op de plaats waar | |
884 | hij stond toen je het venster verliet. | |
885 | ||
886 | Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan. Elk | |
887 | venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd maar zichtbaar | |
888 | in een daarvan. Alle normale commando's hebben betrekking op het venster | |
889 | waar de cursor in staat. Dit venster is het `geselecteerde venster' | |
890 | (`selected window' in het engels). | |
891 | ||
892 | Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in | |
893 | het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt. | |
894 | Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent, | |
895 | terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt. | |
896 | ||
897 | C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een echte META | |
898 | toets hebt kan je C-M-v intypen door zowel CTRL als META ingedrukt te | |
899 | houden terwijl je v typt. Het maakt niet uit in welke volgorde je de CTRL | |
900 | en META indrukt; het gaat erom welke ingedrukt zijn terwijl je typt. | |
901 | ||
902 | Als je geen echte META toets hebt kan je ESC gebruiken; de volgorde maakt | |
903 | dan wel uit. Je moet dan ESC typen, gevolgd door CTRL-v; CTRL-ESC v zal | |
904 | niet werken. Dit komt doordat ESC zelf een teken is, terwijl CTRL en META | |
905 | dat niet zijn. | |
906 | ||
907 | >> Type C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten | |
908 | verdwijnen. | |
909 | ||
910 | (Als je C-x 1 typt in het onderste venster laat je het bovenste | |
911 | verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als `ik wil maar 1 venster, | |
912 | en wel dat venster waar de cursor nu in staat.') | |
913 | ||
914 | Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst | |
915 | laten zien: | |
916 | ||
917 | >> Type C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, gevolgd | |
918 | door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste venster | |
919 | verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan. | |
920 | ||
921 | >> Type C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om | |
922 | het onderste venster te laten verdwijnen. | |
923 | ||
924 | ||
925 | * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS | |
926 | ------------------------------ | |
927 | ||
928 | Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (engels: | |
929 | `recursive editing level'). Dit is te zien in de moderegel aan de rechte | |
930 | haken om de haakjes die om naam van de hoofdmode staan. Dan staat er | |
931 | bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental). | |
932 | ||
933 | Type ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. Dit is | |
934 | een generiek `ontsnappingscommando'. Je kan het ook gebruiken om extra | |
935 | vensters weg te gooien of om uit de minibuffer te komen. | |
936 | ||
937 | >> Type M-x om in een minibuffer te komen, en type dan ESC ESC ESC | |
938 | om er weer uit te komen. | |
939 | ||
940 | C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. De | |
941 | reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken BINNEN | |
942 | het recursieve bewerkingsniveau. | |
943 | ||
944 | ||
945 | * MEER INFORMATIE | |
946 | ----------------- | |
947 | ||
948 | We hebben geprobeerd je met deze uitleg precies genoeg informatie te geven | |
949 | om met Emacs te beginnen. De mogelijkheden van Emacs zijn zo legio dat | |
950 | het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Emacs heeft zoveel nuttige | |
951 | mogelijkheden dat je er meer over zou kunnen willen leren. Emacs heeft | |
952 | commando's om documentatie te laten zien over Emacs commando's. Deze | |
953 | `helpcommando's' beginnen allemaal met C-h: `het Hulpteken'. | |
954 | ||
955 | Om hulp te krijgen, type C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden | |
956 | welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, type C-h ? en Emacs | |
957 | vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h hebt getypt | |
958 | maar van gedachten veranderd bent, type je gewoon C-g om het af te breken. | |
959 | ||
960 | (Op sommige computers is de betekenis van C-h veranderd. Dat is een | |
961 | slecht plan, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed heeft, | |
962 | en is dus een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder | |
963 | of helpdesk. Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat | |
964 | zien over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of | |
965 | gebruik M-x help RET.) | |
966 | ||
967 | De eenvoudigste hulp is C-h c. Type C-h, het teken `c' en een teken of | |
968 | uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het | |
969 | commando zien. | |
970 | ||
971 | >> Type C-h c Control-p. | |
972 | De beschrijving die getoond wordt zou zoiets moeten zijn als | |
973 | ||
974 | C-p runs the command previous-line | |
975 | ||
976 | (nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.) | |
977 | ||
978 | Dit commando vertelt je `de naam van de functie'. Functies worden vooral | |
979 | gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te | |
980 | passen. Aangezien functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de | |
981 | functie doet, zijn ze ook geschikt als erg korte documentatie; genoeg om | |
982 | je te herinneren aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen. | |
983 | ||
984 | Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META, EDIT or ALT | |
985 | toets hebt) <ESC> v kunnen ook getypt worden na C-h c. | |
986 | ||
987 | Om meer informatie over een commando te krijgen, type C-h k in plaats van | |
988 | C-h c. | |
989 | ||
990 | >> Type C-h k Control-p. | |
991 | ||
992 | Dit laat de documentatie van de functie zien, inclusief de naam van de | |
993 | functies, in een apart venster. Als je klaar bent met lezen, type C-x 1 | |
994 | om van dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te | |
995 | doen. Je kan ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 typt. | |
996 | ||
997 | Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h: | |
998 | ||
999 | C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie | |
1000 | intypen. | |
1001 | ||
1002 | >> Type C-h f previous-line<Return> | |
1003 | Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het | |
1004 | C-p commando implementeert. | |
1005 | ||
1006 | C-h a Commando Apropos. Type een woord in en Emacs zal een | |
1007 | lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord | |
1008 | voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen worden | |
1009 | met M-x. Bij sommige commando's staat met welke tekens | |
1010 | dit commando direct uitgevoerd kan worden. | |
1011 | ||
1012 | >> Type C-h a file<Return>. | |
1013 | ||
1014 | Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met `file' in hun | |
1015 | naam. Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende | |
1016 | commandonaam zoals find-file. | |
1017 | ||
1018 | >> Type C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven. | |
1019 | ||
1020 | >> Type C-x 1 om het hulpvenster weg te gooien. | |
1021 | ||
1022 | ||
1023 | * CONCLUSIE | |
1024 | ----------- | |
1025 | ||
1026 | Denk eraan dat je met C-x C-c gebruikt om Emacs te verlaten. Om tijdelijk | |
1027 | een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, type C-x. | |
1028 | ||
1029 | De bedoeling van deze uitleg is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe | |
1030 | Emacs gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen blijf | |
1031 | dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten. Klaag erover! | |
1032 | ||
1033 | ||
1034 | * COPI-EREN | |
1035 | ----------- | |
1036 | ||
1037 | (De engelse versie van) deze uitleg is voorafgegaan door een lange reeks | |
1038 | van Emacs tutorials, die begon met de uitleg die Stuart Cracraft schreef | |
1039 | voor de originele Emacs. Deze nederlandse vertaling is gemaakt door | |
1040 | Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2 | |
1041 | TUTORIAL. | |
1042 | ||
1043 | (Wat nu volgt is een vertaling naar het nederlands van de condities voor | |
1044 | gebruik en verspreiding van deze uitleg. Deze vertaling is niet | |
1045 | gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten aan de | |
1046 | vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het engelse | |
1047 | origineel.) | |
1048 | ||
1049 | Deze versie van de uitleg valt onder copyright, net als GNU Emacs. | |
1050 | Je mag deze uitleg distribu-eren onder bepaalde condities: | |
1051 | ||
1052 | Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation | |
1053 | ||
1054 | Iedereen mag letterlijke copi-en van dit document, zoals ontvangen, | |
1055 | verspreiden, op elke medium, vooropgesteld dat de copyrightmelding en | |
1056 | toestemmingsmelding niet aangetast worden en dat de verspreider aan de | |
1057 | ontvanger dezelfde distributierechten verleend als aan hem verleend | |
1058 | door deze melding. | |
1059 | ||
1060 | Toestemming wordt verleend om gemodificeerde versies van dit document, | |
1061 | of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande condities, | |
1062 | vooropgesteld dat ze ook duidelijk melding maken van degene die als | |
1063 | laatste modificaties doorgevoerd heeft. | |
1064 | ||
1065 | De condities voor het copi-eren van Emacs zelf zijn complexer dan dit, | |
1066 | maar gebaseerd op dezelfde gedachte. Lees het bestand COPYING en geef | |
1067 | vervolgens copi-en van Emacs aan al je vrienden. Help bij het uitroeien | |
1068 | van softwarebeschermingspolitiek (`software eigendom') door vrije software | |
1069 | te gebruiken, schrijven en delen! | |
1070 | ||
1071 | (Engels origineel van de copyrightmelding en condities: | |
1072 | ||
1073 | This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and | |
1074 | comes with permission to distribute copies on certain conditions: | |
1075 | ||
1076 | Copyright (c) 1985, 1996 Free Software Foundation | |
1077 | ||
1078 | Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies | |
1079 | of this document as received, in any medium, provided that the | |
1080 | copyright notice and permission notice are preserved, | |
1081 | and that the distributor grants the recipient permission | |
1082 | for further redistribution as permitted by this notice. | |
1083 | ||
1084 | Permission is granted to distribute modified versions | |
1085 | of this document, or of portions of it, | |
1086 | under the above conditions, provided also that they | |
1087 | carry prominent notices stating who last altered them. | |
1088 | ||
1089 | The conditions for copying Emacs itself are more complex, but in the | |
1090 | same spirit. Please read the file COPYING and then do give copies of | |
1091 | GNU Emacs to your friends. Help stamp out software obstructionism | |
1092 | ("ownership") by using, writing, and sharing free software!) |