Commit | Line | Data |
---|---|---|
9ff3f0fd | 1 | De Emacs-inleiding. De kopieervoorwaarden staan onderaan. |
a933dad1 | 2 | |
89054034 EZ |
3 | De meeste Emacs-commando's gebruiken de CONTROL-toets (soms CTRL of CTL |
4 | genaamd) en/of de META-toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van | |
a933dad1 DL |
5 | steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen: |
6 | ||
89054034 EZ |
7 | C-<ltr> betekent: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik de toets <ltr> |
8 | Dus C-f wordt: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik f. | |
2dbccf96 LK |
9 | M-<ltr> betekent: houd de META-, EDIT- of ALT-toets ingedrukt en tik |
10 | de toets <ltr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun | |
11 | je ook eerst de ESC-toets tikken, gevolgd door <ltr>. We | |
12 | verwijzen naar de ESC-toets als <ESC>. | |
a933dad1 | 13 | |
89054034 | 14 | BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, tik C-x C-c (twee tekens). |
9ff3f0fd | 15 | Om een commando halverwege af te breken, tik C-g. |
2dbccf96 LK |
16 | De tekens ">>" tegen de linkerkantlijn nodigen je uit om een bepaald |
17 | commando te proberen. Bijvoorbeeld: | |
23c567b2 LK |
18 | <<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>> |
19 | [Lege regels om didactische redenen. Hieronder gaat het verder.] | |
2dbccf96 LK |
20 | >> Tik nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan. |
21 | (Geef nu het commando door de CONTROL-toets ingedrukt te | |
22 | houden terwijl je de v tikt.) Vanaf nu moet je dit steeds | |
23 | herhalen als je klaar bent met het lezen van een scherm. | |
a933dad1 | 24 | |
2dbccf96 | 25 | Merk op dat er een overlapping van twee regels is als je van een |
cc725808 | 26 | scherm naar het volgende gaat; dat zorgt voor continuïteit bij het |
2dbccf96 | 27 | lezen van de tekst. |
a933dad1 | 28 | |
2dbccf96 LK |
29 | Het eerste wat je moet weten, is hoe je je naar verschillende plaatsen |
30 | in de tekst kan bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet | |
31 | gaan: met C-v. Om een scherm terug te gaan, tik je M-v (houd de | |
32 | META-toets ingedrukt en tik v, of tik <ESC> v als je geen META-, EDIT- | |
33 | of ALT-toets hebt). | |
a933dad1 | 34 | |
2dbccf96 | 35 | >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v. |
a933dad1 DL |
36 | |
37 | ||
38 | * SAMENVATTING | |
39 | -------------- | |
40 | ||
0fb39ca9 | 41 | De volgende commando's zijn handig om volledige schermen te bekijken: |
a933dad1 | 42 | |
23c567b2 LK |
43 | C-v Ga een scherm vooruit |
44 | M-v Ga een scherm terug | |
2dbccf96 LK |
45 | C-l Maak het scherm schoon en teken alle tekst opnieuw, |
46 | waarbij de regel waarop de cursor staat, op het | |
47 | midden van het scherm terecht komt. (C-l is | |
48 | CONTROL-L, niet CONTROL-1.) | |
a933dad1 | 49 | |
2dbccf96 LK |
50 | >> Kijk waar de cursor staat, en onthoud de tekst er omheen. Tik C-l. |
51 | Zoek de cursor en merk op dat hij nog steeds bij dezelfde tekst | |
9ff3f0fd PS |
52 | staat, maar nu in het midden van het scherm. |
53 | Als je weer C-l tikt dan gaat hij naar de bovenkant van het scherm. | |
54 | Nog een keer C-l en hij gaat naar de onderkant. | |
a933dad1 | 55 | |
23c567b2 LK |
56 | Als je toetsenbord PageUp- en PageDn-toetsen heeft dan kun je deze ook |
57 | gebruiken om een scherm terug dan wel vooruit te gaan, maar het werken | |
cc725808 | 58 | met C-v en M-v is efficiënter. |
23c567b2 | 59 | |
a933dad1 DL |
60 | |
61 | * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN | |
62 | ---------------------------------- | |
63 | ||
89054034 | 64 | Het is handig om je per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je je nu |
a933dad1 DL |
65 | naar een specifieke plaats op het scherm? |
66 | ||
89054034 | 67 | Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen. Je kan de |
cc725808 | 68 | pijltjestoetsen gebruiken, maar het is efficiënter om je handen in de |
89054034 | 69 | standaardhouding te laten, en de commando's C-p, C-b, C-f en C-n te |
9ff3f0fd PS |
70 | gebruiken. Deze commando's komen overeen met de pijltjestoetsen, als |
71 | in onderstaande figuur: | |
a933dad1 DL |
72 | |
73 | vorige regel, C-p | |
74 | : | |
75 | : | |
76 | achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f | |
77 | : | |
78 | : | |
79 | volgende regel, C-n | |
80 | ||
2dbccf96 LK |
81 | >> Verplaats, met C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van de |
82 | figuur. Tik dan C-l om de hele figuur in het midden van het | |
9ff3f0fd | 83 | scherm te plaatsen. |
a933dad1 | 84 | |
2dbccf96 LK |
85 | Met een beetje kennis van het Engels zijn deze commando's gemakkelijk |
86 | te onthouden: de p komt van "previous" (vorige), de n van "next" | |
87 | (volgende), de b van "backward" (achteruit) en de f van "forward" | |
9ff3f0fd PS |
88 | (vooruit). Dit zijn de basiscommando's om de cursor te bewegen, die |
89 | je VOORTDUREND zal gebruiken. | |
a933dad1 | 90 | |
9ff3f0fd | 91 | >> Tik een paar keer C-n om de cursor op deze regel te zetten. |
a933dad1 | 92 | |
9ff3f0fd PS |
93 | >> Beweeg de cursor binnen de regel met een paar keer C-f en terug |
94 | omhoog met C-p. Let op wat C-p doet als de cursor midden in een | |
95 | regel staat. | |
a933dad1 | 96 | |
2dbccf96 LK |
97 | Elke regel eindigt met een Newline-teken (het Engelse "new line" |
98 | betekent "nieuwe regel"); dit teken scheidt elke regel van de | |
9ff3f0fd PS |
99 | volgende. (De laatste regel in een bestand heeft meestal ook een |
100 | Newline aan het eind maar dat is geen vereiste voor Emacs.) | |
a933dad1 | 101 | |
2dbccf96 LK |
102 | >> Probeer C-b aan het begin van een regel. De cursor zal zich naar |
103 | het eind van de vorige regel bewegen, omdat je achteruit over het | |
9ff3f0fd | 104 | Newline-teken gaat. |
a933dad1 | 105 | |
89054034 | 106 | Net als C-b kan ook C-f zich over Newline-tekens heen bewegen. |
a933dad1 | 107 | |
2dbccf96 LK |
108 | >> Tik nog een aantal keren het commando C-b, zodat je een gevoel |
109 | krijgt waar de cursor is. Tik dan enkele keren C-f om de cursor | |
9ff3f0fd PS |
110 | naar het eind van de regel te bewegen. Nog een C-f commando |
111 | beweegt de cursor dan naar de volgende regel. | |
a933dad1 | 112 | |
9ff3f0fd PS |
113 | Wanneer je de cursor voorbij het begin of het eind van het scherm |
114 | beweegt, zal de tekst over het scherm bewegen. Dit heet "scrollen". | |
115 | Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat de cursor naar de gewenste | |
116 | plaats in de tekst kan gaan zonder de cursor van het scherm te laten | |
117 | verdwijnen. | |
a933dad1 | 118 | |
2dbccf96 LK |
119 | >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen |
120 | met C-n en zie wat er gebeurt. | |
a933dad1 | 121 | |
89054034 | 122 | Als de beweging per teken te langzaam gaat, kan je de cursor ook per |
2dbccf96 LK |
123 | woord bewegen. M-f (META-f) beweegt de cursor een woord vooruit en |
124 | M-b een woord achteruit. | |
a933dad1 | 125 | |
89054034 | 126 | >> Tik enkele keren M-f en M-b. |
a933dad1 | 127 | |
2dbccf96 | 128 | Als je midden in een woord staat, beweegt M-f de cursor naar het eind |
9ff3f0fd PS |
129 | van het woord. Als je op witruimte tussen twee woorden staat, beweegt |
130 | M-f de cursor naar het eind van het volgende woord. Het commando M-b | |
131 | werkt op dezelfde manier de andere kant op. | |
a933dad1 | 132 | |
9ff3f0fd PS |
133 | >> Tik enkele keren M-f en M-b en tussendoor een paar maal C-f en C-b, |
134 | zodat je ziet wat M-f en M-b doen vanaf verschillende plaatsen in | |
2dbccf96 | 135 | een woord en tussen twee woorden. |
a933dad1 | 136 | |
89054034 EZ |
137 | Merk op dat er een analogie bestaat tussen enerzijds C-f en C-b en |
138 | anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat META-tekens | |
a933dad1 | 139 | gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden, |
9ff3f0fd PS |
140 | zinnen, alinea's) terwijl CONTROL-tekens te maken hebben met de |
141 | bouwstenen die onafhankelijk zijn van wat je aan het bewerken bent | |
142 | (tekens, regels, enz.). | |
a933dad1 | 143 | |
0fb39ca9 RS |
144 | Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de |
145 | cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a, | |
2dbccf96 LK |
146 | respectievelijk M-e, de cursor naar het begin, respectievelijk het |
147 | eind, van een zin gaat. | |
a933dad1 | 148 | |
9ff3f0fd PS |
149 | >> Probeer een paar maal C-a, en dan enkele keren C-e. |
150 | Probeer een paar maal M-a, en dan enkele keren M-e. | |
a933dad1 | 151 | |
89054034 | 152 | Bemerk hoe herhaalde C-a commando's niets doen, terwijl herhaalde M-a |
2dbccf96 | 153 | commando's de cursor steeds een zin achteruit bewegen. Alhoewel ze |
9ff3f0fd | 154 | niet volledig overeenkomen, lijkt het gedrag van beide heel natuurlijk. |
a933dad1 | 155 | |
89054034 | 156 | De plaats van de cursor in de tekst wordt "punt" genoemd (zonder |
2dbccf96 LK |
157 | lidwoord, "point" in het Engels). Anders gezegd: de cursor laat op |
158 | het scherm de plek zien waar punt in de tekst staat. | |
a933dad1 | 159 | |
9ff3f0fd PS |
160 | Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingen, inclusief |
161 | de commando's die de cursor per woord of zin bewegen: | |
a933dad1 | 162 | |
23c567b2 LK |
163 | C-f Ga een teken vooruit |
164 | C-b Ga een teken achteruit | |
a933dad1 | 165 | |
23c567b2 LK |
166 | M-f Ga een woord vooruit |
167 | M-b Ga een woord achteruit | |
a933dad1 | 168 | |
23c567b2 LK |
169 | C-n Ga naar de volgende regel |
170 | C-p Ga naar de vorige regel | |
a933dad1 | 171 | |
23c567b2 LK |
172 | C-a Ga naar het begin van de regel |
173 | C-e Ga naar het eind van de regel | |
a933dad1 | 174 | |
23c567b2 LK |
175 | M-a Ga terug naar het begin van de zin |
176 | M-e Ga vooruit naar het eind van de zin | |
a933dad1 | 177 | |
9ff3f0fd PS |
178 | >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening. |
179 | Dit zijn de meestgebruikte commando's. | |
a933dad1 | 180 | |
2dbccf96 | 181 | Er zijn nog twee belangrijke cursorbewegingen: M-< (META kleiner-dan) |
9ff3f0fd | 182 | beweegt de cursor naar het begin van de tekst, en M-> (META |
2dbccf96 | 183 | groter-dan) beweegt hem naar het eind. |
a933dad1 | 184 | |
89054034 | 185 | Op de meeste toetsenborden zit de '<' boven de komma, zodat je de |
2dbccf96 LK |
186 | Shift-toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om |
187 | het '<'-teken in te tikken. Op deze toetsenborden moet je ook de | |
9ff3f0fd | 188 | shift gebruiken om M-< in te tikken: zonder shift zou je M-komma tikken. |
a933dad1 | 189 | |
89054034 | 190 | >> Tik nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan. |
a933dad1 DL |
191 | Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen. |
192 | ||
89054034 | 193 | >> Tik nu M-> om naar het eind van het bestand te springen. |
a933dad1 | 194 | Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen. |
177c0ea7 | 195 | |
2dbccf96 LK |
196 | Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft, kan je die ook gebruiken om |
197 | de cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p te | |
9ff3f0fd PS |
198 | leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle soorten |
199 | toetsenborden. Ten tweede zul je merken dat wanneer je eenmaal wat | |
200 | ervaring hebt opgedaan in de omgang met Emacs, het gebruik van de | |
201 | CONTROL-tekens sneller is dan werken met de pijltjestoetsen (omdat je | |
202 | handen in de normale tikpositie kunnen blijven). Ten derde, als je | |
203 | eenmaal gewend bent aan deze commando's met CONTROL-tekens, kan je | |
204 | makkelijk andere gevorderde cursorbewegingscommando's leren. | |
a933dad1 | 205 | |
89054034 | 206 | De meeste Emacs-commando's accepteren een numeriek argument. Voor de |
a933dad1 | 207 | meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando |
23c567b2 | 208 | herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan met C-u en |
cc725808 | 209 | vervolgens de cijfers van het getal, vóór het commando. Als je |
2dbccf96 LK |
210 | toetsenbord een META- (of EDIT- of ALT-) toets heeft, is er ook een |
211 | andere manier om het getal aan te geven: tik de cijfers terwijl je de | |
212 | META toets ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te leren | |
9ff3f0fd PS |
213 | omdat die beschikbaar is op elke terminal. Het numerieke argument |
214 | wordt ook wel het "prefix-argument" genoemd omdat je het typt voor | |
215 | het commando waar het bij hoort. | |
a933dad1 DL |
216 | |
217 | Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren. | |
218 | ||
89054034 | 219 | >> Probeer eens om met C-n of C-p en een numeriek argument de cursor |
0fb39ca9 RS |
220 | met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin te |
221 | bewegen. | |
a933dad1 | 222 | |
2dbccf96 LK |
223 | Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren |
224 | dat het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's | |
225 | betekent het echter iets anders. Verschillende commando's (die je | |
226 | totnogtoe niet geleerd hebt) gebruiken het als een vlag -- de | |
227 | aanwezigheid van een prefix-argument, ongeacht zijn waarde, maakt dat | |
228 | het commando iets anders doet. | |
89054034 | 229 | |
2dbccf96 LK |
230 | C-v en M-v vormen een andere uitzondering. Met een numeriek argument |
231 | verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels in | |
232 | plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v | |
233 | verschuift de tekst 4 regels. | |
a933dad1 DL |
234 | |
235 | >> Probeer nu C-u 8 C-v. | |
236 | ||
9ff3f0fd | 237 | Daarmee zou de tekst 8 regels opgeschoven moeten zijn. Als je terug |
89054034 | 238 | omlaag wil scrollen, kan je M-v een argument geven. |
a933dad1 | 239 | |
9ff3f0fd PS |
240 | Als je een grafisch scherm gebruikt, zoals X of MS-Windows, dan zou je |
241 | een hoge rechthoek moeten zien aan een katn van het Emacs-venster. | |
242 | Deze rechthoek heet de schuifbalk ("scroll bar" in het Engels). Je | |
243 | kan de tekst scrollen door met de muis in de schuifbalk te klikken. | |
a933dad1 | 244 | |
9ff3f0fd | 245 | Als je muis een scrollwiel heeft, dan kan je die gebruiken om te scrollen. |
a933dad1 DL |
246 | |
247 | ||
248 | * ALS EMACS HANGT | |
249 | ----------------- | |
250 | ||
9ff3f0fd | 251 | Als Emacs niet meer op commando's reageert, kan je het gerust |
2dbccf96 | 252 | onderbreken door C-g te tikken. Je kan C-g gebruiken om een commando |
9ff3f0fd | 253 | af te breken als het te lang duurt om uit te voeren. |
a933dad1 | 254 | |
2dbccf96 | 255 | Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument te verwijderen of om |
9ff3f0fd | 256 | het begin van een commando dat je niet wilt afmaken, af te breken. |
a933dad1 | 257 | |
2dbccf96 | 258 | >> Tik nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, |
cc725808 | 259 | en tik dan C-g. Tik vervolgens C-f. Het zou de cursor maar één |
2dbccf96 LK |
260 | positie mogen verplaatsen, omdat je het argument verwijderd hebt |
261 | met C-g. | |
a933dad1 | 262 | |
89054034 | 263 | Als je per ongeluk een <ESC> tikt, kan je dat ongedaan maken met het |
0fb39ca9 | 264 | commando C-g. |
a933dad1 DL |
265 | |
266 | ||
23c567b2 LK |
267 | * UITGESCHAKELDE COMMANDO'S |
268 | --------------------------- | |
a933dad1 | 269 | |
2dbccf96 LK |
270 | Sommige Emacs-commando's zijn uitgeschakeld zodat beginnende |
271 | gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren. | |
a933dad1 | 272 | |
2dbccf96 LK |
273 | Als je een van de uitgeschakelde commando's intikt, laat Emacs uitleg |
274 | zien over het commando dat je gegeven hebt, en vraagt of je het | |
275 | werkelijk wil uitvoeren. | |
a933dad1 | 276 | |
23c567b2 | 277 | Wanneer je het commando echt wil uitvoeren, tik dan <SPC> (de |
2dbccf96 LK |
278 | spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaal wil je het commando |
279 | niet uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van "no" of "nee"). | |
a933dad1 | 280 | |
2dbccf96 LK |
281 | >> Tik C-x C-l (een uitgeschakeld commando), en tik dan n als antwoord |
282 | op de vraag. | |
a933dad1 DL |
283 | |
284 | ||
285 | * VENSTERS | |
286 | ---------- | |
287 | ||
2dbccf96 | 288 | Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen |
9ff3f0fd PS |
289 | tekst. We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters kan |
290 | werken. Op dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra | |
cc725808 | 291 | vensters af kunt komen en terug kan keren naar het werken met één |
2dbccf96 | 292 | venster. Het is eenvoudig: |
a933dad1 | 293 | |
2dbccf96 LK |
294 | C-x 1 Een enkel venster (dat wil zeggen: verwijder alle |
295 | andere vensters). | |
a933dad1 | 296 | |
2dbccf96 LK |
297 | Het commando is CONTROL-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot |
298 | het venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere | |
299 | vensters worden verwijderd. | |
a933dad1 | 300 | |
89054034 | 301 | >> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l. |
23c567b2 | 302 | >> Tik nu C-h k C-f. |
2dbccf96 LK |
303 | Zie hoe dit venster kleiner is geworden, terwijl een nieuw venster |
304 | verschijnt om de documentatie van het C-f commando te laten zien. | |
a933dad1 | 305 | |
89054034 | 306 | >> Tik nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen. |
a933dad1 | 307 | |
23c567b2 LK |
308 | Dit commando is anders dan de commando's die je tot nu toe geleerd |
309 | hebt aangezien het uit twee tekens bestaat. Het begint met het teken | |
310 | CONTROL-x. Er zijn een heleboel commando's die met CONTROL-x | |
311 | beginnen. Veel van die commando's hebben te maken met vensters, | |
9ff3f0fd | 312 | bestanden, buffers, en soortgelijke dingen. Dergelijke commando's |
23c567b2 LK |
313 | bestaan uit twee, drie of vier tekens. |
314 | ||
a933dad1 DL |
315 | |
316 | * TOEVOEGEN EN WEGHALEN | |
317 | ----------------------- | |
318 | ||
9ff3f0fd PS |
319 | Als je tekst toe wil voegen, tik je die gewoon in. Tekens die je kan |
320 | zien, zoals A, 7, * en dergelijke, worden door Emacs als tekst | |
cc725808 | 321 | geïnterpreteerd en meteen toegevoegd. Tik <Return> (de "volgende |
9ff3f0fd PS |
322 | regel"-toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe regel te |
323 | beginnen. | |
a933dad1 | 324 | |
9ff3f0fd PS |
325 | Om het teken dat dat voor de cursor staat te verwijderen, tik <DEL>. |
326 | <DEL> is de toets op het toetsenbord die vaak "Backspace" heet -- | |
327 | dezelfde toets die je normaal gesproken, buiten Emacs, gebruikt om het | |
328 | laatst ingetikte teken te wissen. | |
d2072c54 | 329 | |
9ff3f0fd PS |
330 | Er kan ook nog een toets op het toetsenbord zijn waarop "Delete" |
331 | staat, maar dat is niet de knop die we <DEL> noemen. | |
a933dad1 | 332 | |
2dbccf96 | 333 | >> Probeer dit nu: tik een paar letters en haal ze weer weg door een |
9ff3f0fd PS |
334 | paar keer <DEL> te tikken. Maak je niet druk over het feit dat dit |
335 | bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele versie | |
336 | van deze inleiding. Je bewerkt je eigen kopie. | |
a933dad1 | 337 | |
2dbccf96 | 338 | Als een regel tekst te lang wordt om helemaal op het scherm getoond te |
9ff3f0fd PS |
339 | worden, dan gaat hij verder op de volgende schermregel. Als je een |
340 | grafisch scherm gebruikt verschijnen kleine gebogen pijltjes links en | |
341 | rechts van het tekstgebied om aan te geven waar een regel voortgezet | |
4cafb413 | 342 | is. In een tekstvenster of terminal geeft een backslash (‘\’) in de |
9ff3f0fd | 343 | laatste kolom een vervolgregel aan. |
a933dad1 DL |
344 | |
345 | >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf | |
89054034 | 346 | toevoegen. Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt. |
a933dad1 | 347 | |
9ff3f0fd | 348 | >> Tik weer enkele keren <DEL> om zoveel tekens weg te halen dat |
2dbccf96 LK |
349 | de regel weer op een schermregel past. De vervolgregel zal |
350 | verdwijnen. | |
a933dad1 | 351 | |
2dbccf96 LK |
352 | Je kan een Newline zoals elk ander teken verwijderen. Als je een |
353 | Newline verwijdert, voeg je de twee regels waar de Newline tussen | |
354 | staat samen tot een enkele regel. Als de regel die het resultaat is | |
9ff3f0fd PS |
355 | niet op een enkele schermregel past, zal hij getoond worden met een |
356 | vervolgregel. | |
a933dad1 | 357 | |
9ff3f0fd PS |
358 | >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en tik <DEL>. |
359 | Dit voegt die regel en de vorige regel samen. | |
a933dad1 | 360 | |
2dbccf96 LK |
361 | >> Tik <Return> om de Newline die je net verwijderd hebt weer toe te |
362 | voegen. | |
a933dad1 | 363 | |
2dbccf96 LK |
364 | Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs-commando's het aantal keren |
365 | op kan geven, dat ze herhaald moeten worden. Dit geldt ook voor | |
366 | gewone tekens. Als je een gewoon teken herhaalt, wordt dat teken | |
9ff3f0fd | 367 | meerdere keren toegevoegd. |
a933dad1 | 368 | |
89054034 | 369 | >> Probeer dat nu: tik C-u 8 * om ******** toe te voegen. |
a933dad1 | 370 | |
9ff3f0fd PS |
371 | Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te tikken en fouten |
372 | te verbeteren. Je kan tekst ook per woord of regel verwijderen. Hier | |
373 | volgt een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen: | |
a933dad1 | 374 | |
9ff3f0fd | 375 | <DEL> Haal het teken weg dat voor de cursor staat |
23c567b2 | 376 | C-d Haal het teken weg dat achter de cursor staat |
a933dad1 | 377 | |
9ff3f0fd | 378 | M-<DEL> Verwijder het woord dat voor de cursor staat |
23c567b2 | 379 | M-d Verwijder het woord dat achter de cursor staat |
a933dad1 | 380 | |
23c567b2 LK |
381 | C-k Verwijder alles van de cursor tot het eind van de regel |
382 | M-k Verwijder alles van de cursor tot het eind van de zin | |
a933dad1 | 383 | |
9ff3f0fd PS |
384 | Merk op dat <DEL> en C-d, met M-<DEL> en M-d de analogie verder |
385 | trekken, die begon met C-f en M-f (waarbij we voor het gemak even | |
386 | vergeten dat <DEL> niet echt een CONTROL-teken is). C-k en M-k lijken | |
387 | enigzins op C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen. | |
a933dad1 | 388 | |
cc725808 PE |
389 | Je kunt ook op één uniforme manier een willekeurig deel van de tekst |
390 | verwijderen. Beweeg daartoe naar één kant van het gedeelte dat je | |
9ff3f0fd PS |
391 | wilt verwijderen en tik C-<SPC>. (<SPC> is de spatiebalk.) Beweeg nu |
392 | naar de andere kant van de tekst die je wilt verwijderen. Terwijl je | |
393 | beweegt, markeert Emacs zichtbaar de tekst tussen de cursor en de | |
394 | plaats waar je C-<SPC> tikte. Tik C-w. Dit verwijdert alle tekst | |
395 | tussen beide posities. | |
23c567b2 LK |
396 | |
397 | >> Beweeg de cursor naar de J aan het begin van de vorige alinea. | |
398 | >> Tik C-<SPC>. Emacs toont nu de mededeling "Mark set" ("Markering | |
399 | geplaatst") onderaan het scherm. | |
400 | >> Plaats de cursor op de n van "kant" op de tweede regel van de | |
401 | alinea. | |
9ff3f0fd PS |
402 | >> Tik C-w. Dit zal de tekst vanaf de J tot aan de n verwijderen. |
403 | ||
404 | Er is een verschil tussen iets verwijderen ("kill") en iets weghalen | |
405 | ("delete"): iets dat je hebt verwijderd ("killed"), kan je | |
406 | terugbrengen, maar iets dat je hebt weggehaald ("deleted") niet. (Je | |
407 | kan het weghalen wel herstellen, zie verderop.) Verwijderde tekst | |
408 | invoegen heet "yanken". In het algemeen geldt dat de commando's die | |
409 | veel tekst kunnen verwijderen, deze tekst bewaren zodat hij geyankt | |
410 | kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een | |
411 | enkel teken weghalen. <DEL> en C-d zijn de eenvoudigste commando's om | |
412 | tekst weg te halen, zonder argument. Met argument verwijderen ze en | |
413 | kan de verwijderde tekst geyankt worden. | |
a933dad1 | 414 | |
0fb39ca9 | 415 | >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is. |
89054034 | 416 | Tik C-k om de tekst op die regel te verwijderen. |
2dbccf96 LK |
417 | >> Tik C-k een tweede keer. Nu verwijdert dit commando het |
418 | Newline-teken. | |
a933dad1 | 419 | |
2dbccf96 LK |
420 | Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel verwijdert, |
421 | een tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een | |
422 | regel omhoog komen. Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het | |
423 | aangegeven aantal regels zal worden verwijderd, inclusief de inhoud. | |
424 | Dit is meer dan simpelweg herhaling: C-u 2 C-k verwijdert twee regels, | |
425 | terwijl tweemaal C-k tikken dat niet doet. | |
a933dad1 | 426 | |
9ff3f0fd PS |
427 | Het invoegen van de laatst verwijderde tekst heet yanken ("yanking"). |
428 | Je kan de tekst yanken op de plek waar je het verwijderde, op een | |
429 | andere plek of zelfs in een ander bestand. Je kan dezelfde tekst | |
cc725808 | 430 | meerdere keren yanken; op deze manier maak je meerdere kopieën van |
9ff3f0fd PS |
431 | dezelfde tekst. Verwijderen ("killing") en yanken worden in andere |
432 | programma's ook wel knip ("cut") en plak ("paste") genoemd (zie ook de | |
433 | Glossary in de Emacs-handleiding). | |
434 | ||
435 | Het commando om te yanken is C-y. Het voegt de laatst verwijderde | |
436 | tekst in op de huidige cursorpositie. | |
a933dad1 | 437 | |
89054034 | 438 | >> Probeer het nu: tik C-y om de tekst te yanken. |
a933dad1 | 439 | |
9ff3f0fd PS |
440 | Als je meerdere keren C-k achter elkaar hebt gedaan, dan worden alle |
441 | verwijderde tekstregels samen onthouden, zodat een enkele C-y al die | |
cc725808 | 442 | regels in één keer invoegt. |
a933dad1 | 443 | |
89054034 | 444 | >> Probeer het nu: tik C-k een paar keer. |
a933dad1 | 445 | |
89054034 | 446 | Om de verwijderde tekst terug te halen: |
a933dad1 | 447 | |
2dbccf96 | 448 | >> Tik C-y. Beweeg de cursor enkele regels naar beneden en tik weer |
cc725808 | 449 | C-y. Je ziet nu hoe je tekst kan kopiëren. |
a933dad1 | 450 | |
89054034 | 451 | Wat moet je doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je intussen |
2dbccf96 LK |
452 | al iets anders verwijderd hebt? C-y zou datgene terugbrengen wat je |
453 | het recentst hebt verwijderd. Gelukkig is de voorgaande tekst niet | |
454 | verloren gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y | |
455 | hebt getikt om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt | |
456 | M-y die tekst met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt | |
457 | M-y herhalen om tekst terug te halen die je al langer geleden hebt | |
458 | weggegooid. Als je de tekst te pakken hebt die je zocht, hoef je | |
459 | niets te doen om die daar te houden. Je kan gewoon verder werken en | |
460 | de teruggehaalde tekst met rust laten. | |
a933dad1 | 461 | |
89054034 EZ |
462 | Als je M-y vaak genoeg tikt kom je terug waar je begon, bij de laatst |
463 | verwijderde tekst. | |
a933dad1 | 464 | |
2dbccf96 LK |
465 | >> Verwijder een regel, beweeg de cursor wat, en verwijder nog een |
466 | regel. Tik C-y om de tweede regel die je verwijderde, terug te | |
9ff3f0fd | 467 | halen. Tik M-y en die regel wordt vervangen door de eerste |
2dbccf96 LK |
468 | regel die je verwijderde. Tik nog enkele keren M-y en zie wat er |
469 | langs komt. Herhaal dit tot de tweede regel weer langs komt, en | |
470 | dan nog een paar keer. Je kan ook experimenteren met positieve en | |
471 | negatieve argumenten bij M-y. | |
a933dad1 DL |
472 | |
473 | ||
474 | * HERSTELLEN | |
475 | ------------ | |
476 | ||
89054034 | 477 | Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent, |
9ff3f0fd | 478 | dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstelcommando, C-/. |
a933dad1 | 479 | |
9ff3f0fd PS |
480 | Normaal gesproken herstelt C-/ de veranderingen die het gevolg zijn |
481 | van een enkel commando; door herhaaldelijk C-/ te tikken, worden | |
2dbccf96 | 482 | steeds eerdere commando's hersteld. |
a933dad1 | 483 | |
2dbccf96 | 484 | Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet |
9ff3f0fd PS |
485 | wijzigen, zoals cursorbewegingen en scrollen, worden overgeslagen, en |
486 | commando's die simpelweg het ingetikte teken aan de tekst toevoegen, | |
487 | worden meestal samengenomen in groepjes van maximaal 20 tekens. | |
488 | (Hierdoor hoef je minder vaak C-/ te tikken om teksttoevoegingen te | |
489 | herstellen.) | |
490 | ||
491 | >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-/ zal hij weer verschijnen. | |
a933dad1 | 492 | |
9ff3f0fd PS |
493 | C-_ is een alternatief herstelcommando; het doet exact hetzelfde als |
494 | C-/. Op sommige terminals stuurt het tikken van C-/ in werkelijkheid | |
495 | een C-_ naar Emacs. Nog een alternatief commando is C-x u, maar dit | |
496 | is minder makkelijk te tikken. | |
a933dad1 | 497 | |
9ff3f0fd PS |
498 | Een numeriek argument bij C-/, C-_ of C-x u duidt het aantal |
499 | herhalingen aan. | |
500 | ||
501 | Je kan het weghalen van tekst herstellen, net zoals je het verwijderen | |
502 | ervan herstelt. Het verschil tussen iets verwijderen of weghalen is | |
503 | of je het kan yanken met C-y. Voor het herstellen maakt het geen | |
504 | verschil. | |
a933dad1 | 505 | |
a933dad1 DL |
506 | |
507 | ||
508 | * BESTANDEN | |
509 | ----------- | |
510 | ||
2dbccf96 | 511 | Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan, moet je de |
9ff3f0fd | 512 | tekst in een bestand opslaan ("to save a file" in het Engels). Als je |
2dbccf96 LK |
513 | dat niet doet, ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je |
514 | Emacs verlaat. Je kan een bestand veranderen door het bestand te | |
515 | "bezoeken". (Ook wel "vinden"; "finding" of "visiting" in het | |
516 | Engels.) | |
89054034 EZ |
517 | |
518 | Een bestand bezoeken betekent dat je de inhoud van dat bestand in | |
2dbccf96 LK |
519 | Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het |
520 | veranderen bent. Deze veranderingen zijn echter slechts tijdelijk | |
521 | zolang je het bestand niet opslaat. Op deze manier kan je nooit per | |
522 | ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs | |
523 | als je het bestand opslaat, zorgt Emacs ervoor dat het originele | |
524 | bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het | |
525 | geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo goed waren. | |
526 | ||
ab422c4d | 527 | Bij de onderkant van het scherm zie je een regel die begint |
9ff3f0fd | 528 | met streepjes, met aan het begin "-:-- TUTORIAL.nl" of iets |
2dbccf96 LK |
529 | dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het |
530 | bestand zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je | |
531 | een bestand dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de | |
532 | Nederlandstalige Emacs-inleiding ("tutorial" in het Engels). Als je | |
533 | in Emacs een bestand bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd | |
534 | op deze plaats. | |
a933dad1 | 535 | |
23c567b2 | 536 | Iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken, is dat je |
89054034 | 537 | aan moet geven welk bestand je wil. Dit heet dat het commando "een |
9ff3f0fd PS |
538 | argument inleest"; in dit geval de naam van het bestand. Nadat je het |
539 | commando | |
a933dad1 | 540 | |
23c567b2 | 541 | C-x C-f Bezoek bestand (met de f van "find file"). |
a933dad1 | 542 | |
89054034 | 543 | hebt getikt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je |
2dbccf96 LK |
544 | intikt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die |
545 | regel voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet hij de minibuffer. | |
9ff3f0fd PS |
546 | Je kan gewone Emacs commando's gebruiken om de bestandsnaam in te |
547 | geven. | |
a933dad1 | 548 | |
2dbccf96 LK |
549 | Tijdens het invoeren van de bestandsnaam (of om het even welke invoer |
550 | in de minibuffer) kan je het commando afbreken met C-g. | |
a933dad1 | 551 | |
2dbccf96 LK |
552 | >> Tik C-x C-f gevolgd door C-g. Dit commando breekt de minibuffer af |
553 | en ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte. | |
89054034 | 554 | Het resultaat is dat je geen bestand bezoekt. |
a933dad1 | 555 | |
89054034 | 556 | Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, tik dan <Return> om het |
9ff3f0fd PS |
557 | commando af te sluiten. Hierna verdwijnt de minibuffer en gaat het |
558 | C-x C-f commando aan het werk: het haalt het bestand op dat je | |
559 | aangegeven hebt. | |
a933dad1 | 560 | |
9ff3f0fd PS |
561 | De inhoud van het bestand verschijnt nu op het scherm en je kan de |
562 | inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, tik dan het | |
563 | commando | |
a933dad1 | 564 | |
23c567b2 | 565 | C-x C-s Sla bestand op (met de s van "save file"). |
a933dad1 | 566 | |
9ff3f0fd PS |
567 | Dit commando slaat de tekst zoals Emacs die nu heeft op in het |
568 | bestand. De eerste keer dat je dit doet, slaat Emacs het originele | |
569 | bestand onder een andere naam op, zodat het niet verloren gaat. De | |
570 | nieuwe naam bestaat uit de oude bestandsnaam gevolgd door een "~". | |
a933dad1 | 571 | |
89054034 | 572 | Als Emacs het bestand heeft opgeslagen, laat het de naam van het |
2dbccf96 | 573 | bestand zien. Het is een goede gewoonte een bestand regelmatig op te |
9ff3f0fd PS |
574 | slaan zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem crasht |
575 | (zie ook "Automatisch bewaren" hieronder). | |
a933dad1 | 576 | |
9ff3f0fd PS |
577 | >> Tik C-x C-s TUTORIAL.nl <Return> |
578 | Op deze manier sla je deze inleiding op in een bestand genaamd | |
579 | TUTORIAL.nl. Als het goed is verschijnt "Wrote ...TUTORIAL.nl" op de | |
580 | onderste schermregel. | |
a933dad1 | 581 | |
9ff3f0fd PS |
582 | Je kan een bestand dat al bestaat bezoeken om het te bekijken of het |
583 | te wijzigen. Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. | |
584 | Dit is de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het | |
2dbccf96 | 585 | bestand, dat eerst leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de |
cc725808 | 586 | tekst opslaat, wordt het bestand werkelijk gecreëerd, met de nieuwe |
9ff3f0fd PS |
587 | tekst als inhoud. Vanaf dat moment ben je dus bezig met een bestand |
588 | dat al bestaat. | |
a933dad1 DL |
589 | |
590 | ||
591 | * BUFFERS | |
592 | --------- | |
593 | ||
2dbccf96 LK |
594 | Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f, blijft het eerste |
595 | bestand gewoon in Emacs. Je kan naar dat bestand terug door het | |
596 | gewoon nog een keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kan je | |
9ff3f0fd | 597 | een behoorlijk aantal bestanden in Emacs hebben. |
a933dad1 | 598 | |
9ff3f0fd PS |
599 | Emacs onthoudt de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer" |
600 | heet. Als je een bestand bezoekt maakt Emacs een nieuwe buffer aan. | |
601 | Om een lijst van de huidige buffers te zien, tik | |
a933dad1 | 602 | |
9ff3f0fd | 603 | C-x C-b Toon de bufferlijst |
a933dad1 DL |
604 | |
605 | >> Probeer C-x C-b nu. | |
606 | ||
9ff3f0fd PS |
607 | Merk op dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een |
608 | bestandsnaam: de naam van het bestand waarvan de inhoud in de buffer | |
609 | zit. ALLE tekst die je in een Emacs venster ziet is altijd onderdeel | |
610 | van een of andere buffer. | |
a933dad1 | 611 | |
9ff3f0fd | 612 | >> Tik C-x 1 om de bufferlijst uit het zicht krijgen. |
a933dad1 | 613 | |
23c567b2 | 614 | Wanneer je met meerdere buffers werkt, dan is op elk moment slechts |
cc725808 | 615 | één van die buffers "actueel". De actuele buffer is degene die je aan |
23c567b2 LK |
616 | het bewerken bent. Als je een andere buffer wilt bewerken, dan moet |
617 | je daarnaar "omschakelen". Als je wilt omschakelen naar een buffer | |
618 | die overeenkomt met een bestand, dan kun je dit doen door dat bestand | |
619 | opnieuw te bezoeken met C-x C-f. Er is ook een makkelijkere manier: | |
620 | gebruik het commando C-x b. Dit commando vraagt je naar de naam van | |
621 | de buffer. | |
622 | ||
9ff3f0fd PS |
623 | >> Bezoek een bestand met de naam "foo" door te tikken: C-x C-f foo |
624 | <Return>. Tik vervolgens C-x b TUTORIAL <Return> om terug te komen | |
625 | in deze Emacs-inleiding. | |
23c567b2 LK |
626 | |
627 | Meestal is de naam van de buffer gelijk aan de naam van het bestand | |
628 | (minus de naam van de directory). Dit klopt echter niet altijd. De | |
9ff3f0fd PS |
629 | lijst met buffers die je maakt met C-x C-b laat je zowel de naam van |
630 | buffer als de bestandsnaam van alle buffers zien. | |
23c567b2 LK |
631 | |
632 | ALLE tekst die je ziet in een venster van Emacs is altijd onderdeel | |
633 | van een of andere buffer. Sommige buffers komen niet overeen met een | |
634 | bestand. De buffer genaamd "*Buffer List*" heeft bijvoorbeeld geen | |
9ff3f0fd PS |
635 | bijbehorend bestand (deze buffer bevat de lijst met buffers die je |
636 | gemaakt hebt met C-x C-b). Deze TUTORIAL.nl-buffer had in het begin | |
637 | ook geen bijbehorend bestand; nu heeft hij die wel omdat je eerder in | |
638 | deze inleiding C-x C-s tikte om hem in een bestand op te slaan. | |
639 | ||
640 | Ook de buffer "*Messages*" hoort niet bij een bestand; deze buffer | |
641 | bevat de mededelingen die Emacs op de onderste regel toonde tijdens | |
642 | deze Emacs-sessie. | |
23c567b2 LK |
643 | |
644 | >> Tik C-x b *Messages* <Return> om de buffer met mededelingen te | |
9ff3f0fd PS |
645 | bekijken. Tik daarna weer C-x b TUTORIAL.nl <Return> om terug te |
646 | keren naar deze Emacs-inleiding. | |
23c567b2 | 647 | |
a933dad1 | 648 | Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand |
2dbccf96 | 649 | bezoekt, wordt het eerste bestand niet opgeslagen. De wijzigingen |
cc725808 | 650 | blijven in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het creëren |
2dbccf96 LK |
651 | of veranderen van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect |
652 | op de eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een | |
653 | eenvoudige manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou | |
654 | erg vervelend zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f | |
655 | om het dan te kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we het commando: | |
a933dad1 | 656 | |
23c567b2 | 657 | C-x s Sla een paar buffers op |
a933dad1 DL |
658 | |
659 | C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet | |
660 | opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren. | |
661 | ||
89054034 | 662 | >> Voeg wat tekst toe en tik C-x s. |
a933dad1 | 663 | Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren. |
89054034 | 664 | Beantwoord deze vraag positief door een "y" in te tikken (de y van |
0fb39ca9 | 665 | "yes", Engels voor "ja"). |
a933dad1 DL |
666 | |
667 | ||
668 | * UITGEBREIDE COMMANDO'S | |
669 | ------------------------ | |
670 | ||
671 | Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het | |
9ff3f0fd PS |
672 | toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal vergroten door de CONTROL- |
673 | of de META-toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met het X | |
674 | commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando kent | |
675 | twee smaken: | |
a933dad1 | 676 | |
9ff3f0fd | 677 | C-x Tekenuitbreiding. Wordt gevolgd door een teken. |
89054034 | 678 | M-x Commando-naam-uitbreiding. Wordt gevolgd door een naam. |
a933dad1 | 679 | |
23c567b2 LK |
680 | Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder |
681 | gebruikt dan de commando's die je tot nu toe al geleerd hebt. Je hebt | |
682 | al enkele van deze commando's gezien: C-x C-f om een bestand te | |
683 | bezoeken en C-x C-s om het te bewaren, bijvoorbeeld. Een ander | |
684 | voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit is C-x C-c. (Maak | |
685 | je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen die niet | |
686 | opgeslagen zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt bewaren | |
9ff3f0fd | 687 | voordat Emacs helemaal stopt.) |
a933dad1 | 688 | |
9ff3f0fd PS |
689 | Als je een grafisch scherm gebruikt heb je geen commando's nodig om |
690 | van Emacs naar een andere applicatie te gaan. Je gebruikt dat de muis | |
691 | of commando's van de vensterbeheerder. Als je Emacs gebruikt in een | |
cc725808 | 692 | tekstvenster of terminal, die maar één applicatie tegelijkertijd kan |
9ff3f0fd PS |
693 | laten zien, moet je Emacs tijdelijk verlaten om naar een andere |
694 | applicatie te gaan. | |
a933dad1 | 695 | |
9ff3f0fd PS |
696 | C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna |
697 | weer terug kan keren naar dezelfde Emacs-sessie. Als je Emacs in een | |
698 | tekstvenster op terminal gebruikt, zet C-z Emacs stil: je komt weer | |
699 | terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste shells | |
700 | kan je Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs". | |
a933dad1 | 701 | |
2dbccf96 | 702 | Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het |
cc725808 | 703 | is ook het juiste commando om Emacs te beëindigen wanneer Emacs |
9ff3f0fd | 704 | opgestart was door een mail-programma of iets dergelijks. |
a933dad1 | 705 | |
2dbccf96 LK |
706 | Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je |
707 | nu al kent: | |
a933dad1 | 708 | |
23c567b2 LK |
709 | C-x C-f Bezoek bestand |
710 | C-x C-s Sla bestand op | |
711 | C-x s Sla een paar buffers op | |
712 | C-x C-b Laat bufferlijst zien | |
713 | C-x b Schakel naar een buffer | |
714 | C-x C-c Verlaat Emacs | |
715 | C-x 1 Een enkel venster | |
716 | C-x u Herstel | |
a933dad1 | 717 | |
9ff3f0fd PS |
718 | Commando-naam-commando's worden nog minder vaak gebruikt, of alleen |
719 | onder bepaalde omstandigheden. Een voorbeeld is het commando | |
2dbccf96 LK |
720 | replace-string, dat in de hele tekst een string vervangt door een |
721 | andere string ("to replace" betekent "vervangen"). Als je M-x tikt, | |
722 | toont Emacs onderaan het scherm "M-x" en moet je de naam van het | |
723 | commando intikken, in dit geval "replace-string". Als je gewoon | |
9ff3f0fd PS |
724 | "repl s<TAB>" tikt maakt Emacs de naam zelf af. (<TAB> is de |
725 | Tab-toets, die meestal boven de CapsLock of Shift-toets zit aan de | |
cc725808 | 726 | linkerkant van het toetsenbord.) Beëindig het commando met <Return>. |
a933dad1 DL |
727 | |
728 | Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die | |
729 | vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden. | |
730 | Je sluit elk argument af met <Return>. | |
731 | ||
89054034 EZ |
732 | >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze regel. |
733 | Tik dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>. | |
a933dad1 | 734 | |
2dbccf96 | 735 | Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elk voorkomen |
9ff3f0fd PS |
736 | van het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd", te |
737 | beginnen op de plek waar de cursor stond. | |
a933dad1 DL |
738 | |
739 | ||
740 | * AUTOMATISCH BEWAREN | |
741 | --------------------- | |
742 | ||
9ff3f0fd | 743 | Als je een bestand veranderd hebt maar je hebt het nog niet opgeslagen, |
2dbccf96 LK |
744 | zouden de veranderingen verloren kunnen gaan als het systeem zou |
745 | hangen of herstarten. Om je hiertegen te beschermen, slaat Emacs | |
746 | regelmatig de veranderde tekst automatisch op. De naam van het | |
747 | bestand waarin de tekst automatisch wordt opgeslagen begint en eindigt | |
748 | met een #. Bijvoorbeeld, als je het bestand "hello.c" aan het | |
749 | bewerken bent, wordt de tekst automatisch opgeslagen in een bestand | |
750 | dat "#hello.c#" heet. Zodra je het bestand werkelijk opslaat, wordt | |
751 | het automatisch opgeslagen bestand verwijderd. | |
89054034 | 752 | |
2dbccf96 LK |
753 | Als de computer crasht, kan je de automatisch opgeslagen tekst |
754 | terugkrijgen door het bestand gewoon te bezoeken (het originele | |
755 | bestand, niet het automatisch opgeslagen), gevolgd door M-x | |
756 | recover-file<Return>. Als Emacs vraagt om bevestiging, antwoord dan | |
757 | met yes<Return> en de automatisch opgeslagen informatie wordt | |
758 | teruggehaald. | |
a933dad1 DL |
759 | |
760 | ||
89054034 | 761 | * ECHO-GEBIED |
a933dad1 DL |
762 | ------------- |
763 | ||
9ff3f0fd PS |
764 | Als je een commando dat uit meerdere tekens bestaat langzaam intikt, |
765 | toont Emacs de tekens onderin het scherm in een deel dat het | |
766 | "echo-gebied" genoemd wordt. Dit gebied omvat de onderste regel van | |
767 | het scherm. | |
a933dad1 DL |
768 | |
769 | ||
89054034 EZ |
770 | * MODUS-REGEL |
771 | ------------- | |
a933dad1 | 772 | |
9ff3f0fd | 773 | De regel direct boven het echo-gebied heet de "modusregel". De |
2dbccf96 | 774 | modusregel ziet er ongeveer zo uit: |
a933dad1 | 775 | |
9ff3f0fd | 776 | -1:** TUTORIAL.nl 63% L776 (Fundamental)----------------------- |
a933dad1 | 777 | |
9ff3f0fd PS |
778 | Deze regel geeft nuttige informatie over Emacs en de tekst die je aan |
779 | het bewerken bent. | |
23c567b2 LK |
780 | |
781 | Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het | |
782 | bestand dat je bezoekt. NN% geeft je huidige positie in de tekst aan: | |
783 | NN procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het | |
784 | bestand vanaf het begin op het scherm staat, staat er "Top" in plaats | |
785 | van " 0%". Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er | |
786 | "Bot" staan (van "bottom", "onderkant" in het Nederlands). Als de | |
787 | tekst zo klein is dat hij volledig op het scherm past staat "All" in | |
788 | de modus-regel. | |
a933dad1 | 789 | |
9ff3f0fd PS |
790 | De L gevolgd door een getal geeft het regelnummer aan waar punt zich |
791 | bevindt. | |
a933dad1 | 792 | |
89054034 EZ |
793 | De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst veranderd hebt. |
794 | Direct na het bezoeken of opslaan staan er gewoon streepjes. | |
a933dad1 | 795 | |
89054034 EZ |
796 | In de modusregel staat tussen haakjes in welke modus je aan het werken |
797 | bent. De standaardmodus is de "Fundamental" modus, die je nu gebruikt | |
2dbccf96 LK |
798 | ("fundamental" is "basis" in het Nederlands). Een dergelijke modus |
799 | heet een hoofdmodus ("major mode" in het Engels). | |
800 | ||
801 | Emacs heeft verschillende hoofdmodi. Sommige daarvan zijn bedoeld | |
802 | voor het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals | |
9ff3f0fd | 803 | bijvoorbeeld Lisp-modus, Text-modus, etc. Op elk moment is er altijd |
cc725808 | 804 | precies één modus actief, en de naam daarvan staat in de modusregel, |
2dbccf96 LK |
805 | op de plaats waar nu "Fundamental" staat. |
806 | ||
807 | Elke hoofdmodus zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders | |
808 | gedragen. Zo bestaat er een commando om een commentaar in een | |
809 | programma te tikken, en aangezien elke programmeertaal een ander idee | |
810 | heeft over hoe commentaar eruit moet zien, moet elke hoofdmodus op een | |
811 | andere manier het commentaar beginnen. Elke hoofdmodus is de naam van | |
812 | een uitgebreid commando, en met dat commando schakel je om naar die | |
813 | hoofdmodus. Zo is bijvoorbeeld M-x fundamental-mode het commando om | |
814 | naar de basismodus om te schakelen. | |
815 | ||
9ff3f0fd PS |
816 | Als je Nederlandse of Engelse tekst gaat bewerken, zoals bijvoorbeeld |
817 | dit bestand, kan je beter "Text mode" gebruiken, de modus om tekst in | |
818 | een gewone taal te bewerken: | |
a933dad1 | 819 | |
9ff3f0fd | 820 | >> Tik M-x text-mode <Return>. |
a933dad1 | 821 | |
9ff3f0fd PS |
822 | Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt gaan zich nu |
823 | echt anders gedragen. Een van de dingen die je kan merken, is | |
824 | bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrofs als onderdeel van een woord | |
825 | beschouwen. In de vorige modus (Fundamental) behandelen M-f en M-b de | |
826 | apostrof als ruimte tussen twee woorden. | |
a933dad1 | 827 | |
2dbccf96 LK |
828 | Het is gebruikelijk dat hoofdmodi dergelijke subtiele verschillen |
829 | hebben. De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke | |
830 | hoofdmodus. | |
a933dad1 | 831 | |
2dbccf96 LK |
832 | Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige |
833 | hoofdmodus lezen. | |
a933dad1 | 834 | |
9ff3f0fd | 835 | >> Gebruik C-l C-l om deze regel bovenin het scherm te krijgen. |
89054034 EZ |
836 | >> Tik C-h m om te zien hoe de tekstmodus verschilt van de basismodus. |
837 | >> Tik C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen. | |
838 | ||
2dbccf96 LK |
839 | Hoofdmodi heten zo omdat er ook bijmodi zijn. Bijmodi zijn geen |
840 | alternatieven voor hoofdmodi; het zijn slechts kleine aanpassingen | |
89054034 | 841 | daarvan. Elke bijmodus kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van |
2dbccf96 | 842 | andere bijmodi en onafhankelijk van de hoofdmodus. Het is dus |
cc725808 | 843 | mogelijk geen bijmodi, één bijmodus of een willekeurige combinatie van |
2dbccf96 LK |
844 | bijmodi te gebruiken. |
845 | ||
846 | Een nuttige bijmodus voor het bewerken van tekst in een natuurlijke | |
847 | taal, zoals het Nederlands, is Auto Fill modus ("auto fill" betekent | |
848 | automatisch uitvullen). Wanneer deze modus aanstaat, breekt Emacs | |
849 | automatisch een regel tussen twee woorden af als de regel te lang | |
850 | wordt. | |
851 | ||
9ff3f0fd PS |
852 | Je kan Auto Fill modus aanzetten met M-x auto-fill-mode <Return>. Als |
853 | deze modus al aanstaat, kan je hem uitzetten met | |
854 | M-x auto-fill-mode <Return>. Als de modus uitstaat, zet dit commando | |
855 | de modus aan; als ze aanstaat, zet dit commando de modus uit. We | |
856 | zeggen dat het commando de modus "schakelt" ("to toggle" in het | |
857 | Engels). | |
2dbccf96 LK |
858 | |
859 | >> Tik nu M-x auto-fill-mode<Return>. Tik nu vele malen "asdf " op | |
cc725808 | 860 | een regel totdat je ziet dat de regel in tweeën gesplitst wordt. |
2dbccf96 LK |
861 | Er moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill |
862 | modus de regel alleen op spaties breekt. | |
863 | ||
864 | De rechterkantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je | |
9ff3f0fd PS |
865 | veranderen met het C-x f commando. Dit commando accepteert de |
866 | gewenste kantlijn als numeriek argument. | |
a933dad1 | 867 | |
89054034 EZ |
868 | >> Tik C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f). |
869 | Tik wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens. | |
9ff3f0fd | 870 | Zet de kantlijn nu terug op 70, met C-u 70 C-x f. |
a933dad1 | 871 | |
9ff3f0fd | 872 | Als je de tekst midden in een regel verandert, vult Auto Fill modus de |
2dbccf96 LK |
873 | regel niet opnieuw. |
874 | Om een alinea opnieuw te vullen, tik M-q (META-q) terwijl de cursor in | |
875 | de alinea staat. | |
a933dad1 | 876 | |
89054034 | 877 | >> Plaats de cursor in de voorgaande alinea en tik M-q. |
a933dad1 DL |
878 | |
879 | ||
880 | * ZOEKEN | |
881 | -------- | |
882 | ||
2dbccf96 LK |
883 | Emacs kan tekenreeksen ("strings") zoeken, zowel volgend op de |
884 | cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken naar een string | |
a933dad1 DL |
885 | verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string |
886 | voorkomt. | |
887 | ||
9ff3f0fd | 888 | Het zoekcommando van Emacs zoekt incrementeel. Dit betekent dat het |
2dbccf96 LK |
889 | zoeken gebeurt tijdens het intikken van de gezochte string. |
890 | ||
891 | Het commando om het voorwaarts zoeken te starten is C-s (met de "s" | |
892 | van "to search", zoeken); C-r start het achterwaarts zoeken (met de | |
9ff3f0fd | 893 | "r" van "reverse" of achteruit). WACHT! Probeer ze nu nog niet. |
2dbccf96 LK |
894 | |
895 | Als je C-s tikt verschijnt de string "I-search" in het echo-gebied. | |
896 | Dit betekent dat Emacs bezig is met een "incremental search" | |
897 | (incrementele zoekopdracht) en wacht op het intikken van de | |
cc725808 | 898 | zoekstring. <Return> beëindigt het zoeken. |
2dbccf96 | 899 | |
cc725808 | 900 | >> Tik nu C-s om het zoeken te starten. Tik nu, LANGZAAM, één letter |
2dbccf96 LK |
901 | per keer, het woord "cursor", met een pauze na elke letter zodat je |
902 | kan zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het | |
903 | woord "cursor" gezocht. | |
904 | >> Tik nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van het woord | |
905 | "cursor" te zoeken. | |
9ff3f0fd | 906 | >> Tik nu viermaal <Del> en let op de cursorbewegingen. |
cc725808 | 907 | >> Tik <Return> om het zoeken te beëindigen. |
a933dad1 | 908 | |
2dbccf96 LK |
909 | Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs |
910 | naar de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe | |
911 | getikt hebt. Om naar de volgende plek te gaan, tik je C-s nog een | |
912 | keer. Als er geen volgende plek is gevonden, biept Emacs en vertelt | |
913 | je dat de zoekopdracht niets gevonden heeft ("failing" in het Engels). | |
914 | C-g zou het zoeken ook afbreken. | |
23c567b2 | 915 | |
9ff3f0fd PS |
916 | Als je tijdens incrementeel zoeken <DEL> tikt, dan gaat het zoeken |
917 | terug naar de vorige plek. Als je <DEL> tikt nadat je C-s hebt getikt | |
918 | om naar een volgende plaats te gaan waar de zoekstring voorkomt, zal | |
919 | <DEL> de cursor terug laten gaan naar de vorige plaats. Als er geen | |
920 | vorige plaats is verwijdert <DEL> het laatste karakter van de | |
921 | zoekstring. Als je bijvoorbeeld begint met zoeken en je tikt een "c", | |
922 | dan ga je naar de plaats waar de "c" het eerst voorkomt. Tik je | |
923 | vervolgens een "u", dan gaat de cursor naar de eerstvolgende plaats | |
924 | waar de string "cu" het eerst voorkomt. Tik nu <DEL> en de "u" wordt | |
925 | van de zoekstring afgehaald en de cursor gaat terug naar de plaats | |
926 | waar "c" het eerst voorkwam. | |
89054034 EZ |
927 | |
928 | Als je tijdens een zoekoperatie een CONTROL- of META-teken intikt, dan | |
cc725808 | 929 | wordt het zoeken beëindigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk |
2dbccf96 LK |
930 | tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en |
931 | C-r. | |
a933dad1 | 932 | |
2dbccf96 LK |
933 | Met C-s begin je te zoeken naar de plaats waar de zoekstring voor het |
934 | eerst voorkomt NA de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken | |
9ff3f0fd PS |
935 | dat eerder in de tekst moet voorkomen, gebruik dan C-r. Alles wat we |
936 | nu weten over C-s geldt ook voor C-r, alleen is de zoekrichting | |
937 | omgedraaid. | |
a933dad1 DL |
938 | |
939 | ||
940 | * MEERDERE VENSTERS | |
941 | ------------------- | |
942 | ||
2dbccf96 | 943 | Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op |
9ff3f0fd PS |
944 | het scherm kan laten zien. (Merk op dat wat Emacs "frames" noemt in |
945 | andere systemen "vensters" genoemd wordt. Zie de Woordenlijst van | |
946 | Emacs-termen (Glossary of Emacs terms) in de Emacs-handleiding.) | |
a933dad1 | 947 | |
9ff3f0fd | 948 | >> Zet de cursor op deze regel en tik C-l C-l. |
a933dad1 | 949 | |
89054034 EZ |
950 | >> Tik C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen. |
951 | Beide vensters laten deze inleiding zien; de cursor blijft in het | |
a933dad1 DL |
952 | bovenste venster. |
953 | ||
89054034 | 954 | >> Tik C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven. |
23c567b2 | 955 | (Als je geen META-toets hebt, tik dan <ESC> C-v.) |
a933dad1 | 956 | |
2dbccf96 LK |
957 | >> Tik C-x o (met de o van "other"; "ander" in het Nederlands) om de |
958 | cursor naar het andere venster te verplaatsen. | |
89054034 | 959 | >> Verschuif de tekst in het onderste venster, met C-v en M-v. |
9ff3f0fd | 960 | Deze inleiding kan je blijven lezen in het bovenste venster. |
a933dad1 | 961 | |
2dbccf96 LK |
962 | >> Tik weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster te zetten. |
963 | De cursor staat weer precies op de plaats waar hij stond toen je | |
964 | het venster verliet. | |
a933dad1 | 965 | |
2dbccf96 | 966 | Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan. |
9ff3f0fd PS |
967 | Het "geselecteerde venster" ("selected windows" in het Engels), waar |
968 | de meeste bewerkingen plaatsvinden, is die met die vette cursor die | |
969 | knippert als je niet aan het tikken bent. De andere vensters hebben | |
970 | hun eigen cursorposities. Als je Emacs gebruikt op een grafisch | |
971 | scherm, dan zijn de cursors in die andere venters niet-gevulde | |
972 | rechthoekjes die niet knipperen. | |
a933dad1 | 973 | |
2dbccf96 LK |
974 | Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken |
975 | bent in het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie | |
976 | gebruikt. Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je | |
977 | bezig bent, terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster | |
978 | loopt. | |
a933dad1 | 979 | |
9ff3f0fd PS |
980 | C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een |
981 | META-toets (of Alt-toets) hebt kan je C-M-v intikken door zowel | |
982 | CONTROL als META ingedrukt te houden terwijl je v tikt. Het maakt | |
983 | niet uit in welke volgorde je CONTROL en META indrukt; het gaat erom | |
984 | welke toetsen ingedrukt zijn terwijl je tikt. | |
a933dad1 | 985 | |
2dbccf96 LK |
986 | Als je geen echte META-toets hebt kan je <ESC> gebruiken; de volgorde |
987 | is dan wel belangrijk. Je moet dan eerst <ESC> tikken, gevolgd door | |
988 | CONTROL-v; CONTROL-<ESC> v zal niet werken. Dit komt doordat <ESC> | |
9ff3f0fd PS |
989 | zelf een teken is, terwijl CONTROL en META dat niet zijn: dat zijn |
990 | "modifiers" (Engels). | |
a933dad1 | 991 | |
2dbccf96 LK |
992 | >> Tik C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te |
993 | laten verdwijnen. | |
a933dad1 | 994 | |
89054034 | 995 | (Als je C-x 1 tikt in het onderste venster laat je het bovenste |
9ff3f0fd PS |
996 | verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als "ik wil maar 1 venster, |
997 | en wel het venster waar ik nu ben.") | |
a933dad1 | 998 | |
23c567b2 | 999 | Je hoeft niet dezelfde buffer in beide vensters te hebben. Wanneer je |
cc725808 | 1000 | C-x C-f gebruikt om een bestand in één van de vensters te bezoeken, |
9ff3f0fd PS |
1001 | verandert het andere venster niet. Je kunt de vensters onafhankelijk |
1002 | van elkaar gebruiken om bestanden te bezoeken. | |
23c567b2 | 1003 | |
2dbccf96 LK |
1004 | Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere |
1005 | tekst laten zien: | |
a933dad1 | 1006 | |
2dbccf96 LK |
1007 | >> Tik C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, |
1008 | gevolgd door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste | |
1009 | venster verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan. | |
a933dad1 | 1010 | |
89054034 | 1011 | >> Tik C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om |
a933dad1 DL |
1012 | het onderste venster te laten verdwijnen. |
1013 | ||
1014 | ||
9ff3f0fd PS |
1015 | * MEERDERE FRAMES |
1016 | ----------------- | |
1017 | ||
1018 | Emacs kan meerdere zogeheten frames maken. Een frame bestaat uit | |
1019 | vensters, menu's, scrollbalken, echo-gebied, etc. Op grafische | |
1020 | schermen is een Emacs-frame wat andere applicaties meestal een venter | |
1021 | (of een "window" in het Engels, vgl. Windows) noemen. Meerdere | |
1022 | grafische frames kunnen tegelijk op het scherm getoond worden. Een | |
cc725808 | 1023 | tekstterminal kan maar één frame tegelijkertijd tonen. |
9ff3f0fd PS |
1024 | |
1025 | >> Tik M-x make-frame <Return>. | |
1026 | Een nieuw frame verschijnt op het scherm. | |
1027 | ||
1028 | In het nieuwe frame kan je alles doen wat je ook in het eerste frame | |
1029 | kon doen. Het eerste frame is niet speciaal. | |
1030 | ||
1031 | >> Tik M-x delete-frame <Return>. | |
1032 | Het actieve frame verdwijnt. | |
1033 | ||
1034 | Je kan een frame ook laten verdwijnen op de manier die gebruikelijk is | |
1035 | voor het grafische systeem dat je gebruikt, vaak door de button te | |
1036 | klikken in een van de bovenhoek van het frame die gemarkeerd is met | |
1037 | een "X". Als je Emacs' laatste frame op deze manier laat verdwijnen, | |
1038 | dan sluit je Emacs af. | |
1039 | ||
1040 | ||
a933dad1 DL |
1041 | * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS |
1042 | ------------------------------ | |
1043 | ||
2dbccf96 LK |
1044 | Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht |
1045 | (Engels: "recursive editing level"). Dit is te zien in de modusregel | |
1046 | aan de vierkante haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmodus | |
1047 | staan. Dan staat er bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van | |
1048 | (Fundamental). | |
a933dad1 | 1049 | |
9ff3f0fd | 1050 | Tik <ESC> <ESC> <ESC> om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. |
2dbccf96 LK |
1051 | Dit is een algemeen "ontsnappingscommando". Je kan het ook gebruiken |
1052 | om extra vensters te verwijderen of om uit de minibuffer te komen. | |
a933dad1 | 1053 | |
9ff3f0fd | 1054 | >> Tik M-x om in een minibuffer te komen; tik dan <ESC> <ESC> <ESC> |
a933dad1 DL |
1055 | om er weer uit te komen. |
1056 | ||
2dbccf96 LK |
1057 | C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. |
1058 | De reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken | |
1059 | BINNEN het recursieve bewerkingsniveau. | |
a933dad1 DL |
1060 | |
1061 | ||
1062 | * MEER INFORMATIE | |
1063 | ----------------- | |
1064 | ||
2dbccf96 LK |
1065 | We hebben geprobeerd je met deze inleiding precies genoeg informatie |
1066 | te leveren om met Emacs te beginnen werken. De mogelijkheden van | |
1067 | Emacs zijn zo groot dat het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Het | |
1068 | kan zijn dat je meer over Emacs wil leren omdat het zoveel nuttige | |
9ff3f0fd PS |
1069 | mogelijkheden heeft. Emacs heeft commando's om documentatie te lezen |
1070 | over Emacs commando's. Deze "helpcommando's" beginnen allemaal met | |
1071 | C-h: "het Hulpteken". | |
a933dad1 | 1072 | |
89054034 | 1073 | Om hulp te krijgen tik je C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden |
2dbccf96 LK |
1074 | welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, tik C-h ? en |
1075 | Emacs vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h | |
1076 | hebt getikt maar van gedachten veranderd bent, tik je gewoon C-g om | |
1077 | het af te breken. | |
1078 | ||
9ff3f0fd PS |
1079 | (Als C-h niet een bericht onderaan het scherm laat zien over mogelijke |
1080 | hulp, probeer dan functietoets F1 of gebruik M-x help <Return>.) | |
a933dad1 | 1081 | |
89054034 | 1082 | De eenvoudigste hulp is C-h c. Tik C-h, het teken "c" en een teken of |
a933dad1 DL |
1083 | uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het |
1084 | commando zien. | |
1085 | ||
23c567b2 LK |
1086 | >> Tik C-h c C-p. |
1087 | ||
1088 | De beschrijving die getoond wordt, zou zoiets moeten zijn als: | |
a933dad1 DL |
1089 | |
1090 | C-p runs the command previous-line | |
1091 | ||
0fb39ca9 | 1092 | (Nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.) |
a933dad1 | 1093 | |
9ff3f0fd PS |
1094 | Dit commando vertelt je "de naam van de functie". Aangezien |
1095 | functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de functie doet, zijn ze | |
1096 | ook geschikt als heel korte documentatie; genoeg om je te herinneren | |
1097 | aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen. | |
a933dad1 | 1098 | |
89054034 | 1099 | Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META-, EDIT- of |
9ff3f0fd | 1100 | ALT-toets hebt) <ESC>v kunnen ook getikt worden na C-h c. |
a933dad1 | 1101 | |
2dbccf96 LK |
1102 | Om meer informatie over een commando te krijgen, tik C-h k in plaats |
1103 | van C-h c. | |
a933dad1 | 1104 | |
89054034 | 1105 | >> Tik C-h k C-p. |
a933dad1 | 1106 | |
2dbccf96 LK |
1107 | Dit laat de documentatie van de functie, inclusief de naam van de |
1108 | functie, in een apart venster zien. Als je klaar bent met lezen, tik | |
1109 | C-x 1 om van dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet | |
9ff3f0fd PS |
1110 | meteen te doen. Je kan ook eerst wat tekst bewerken (en de helptekst |
1111 | lezen) voordat je C-x 1 tikt. | |
a933dad1 DL |
1112 | |
1113 | Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h: | |
1114 | ||
1115 | C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie | |
89054034 | 1116 | intikken. |
a933dad1 | 1117 | |
9ff3f0fd | 1118 | >> Tik C-h f previous-line <Return> |
2dbccf96 LK |
1119 | Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die |
1120 | het C-p commando implementeert. | |
a933dad1 | 1121 | |
23c567b2 LK |
1122 | Een vergelijkbaar commando C-h v toont de documentatie van variabelen |
1123 | die je kunt instellen om het gedrag van Emacs naar wens aan te passen. | |
1124 | Het commando vraagt je om de naam van een variabele. | |
1125 | ||
89054034 | 1126 | C-h a Commando Apropos. Tik een woord in en Emacs zal een |
a933dad1 | 1127 | lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord |
2dbccf96 LK |
1128 | voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen |
1129 | worden met M-x. Bij sommige commando's staat met | |
1130 | welke tekens dit commando direct uitgevoerd kan | |
1131 | worden. | |
a933dad1 | 1132 | |
9ff3f0fd | 1133 | >> Tik C-h a file <Return>. |
a933dad1 | 1134 | |
2dbccf96 LK |
1135 | Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met "file" in |
1136 | hun naam. Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de | |
1137 | overeenkomende commandonaam zoals find-file. | |
a933dad1 | 1138 | |
2dbccf96 | 1139 | >> Tik C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te |
9ff3f0fd | 1140 | scrollen. |
a933dad1 | 1141 | |
89054034 | 1142 | >> Tik C-x 1 om het hulpvenster te verwijderen. |
a933dad1 | 1143 | |
9ff3f0fd | 1144 | C-h i Lees de handleidingen (ook wel Info genoemd). |
23c567b2 | 1145 | Dit commando zet je in een speciale buffer genaamd |
9ff3f0fd | 1146 | "*info*" waar je handleidingen kunt lezen van |
cc725808 | 1147 | software die op je computer is geïnstalleerd. |
9ff3f0fd PS |
1148 | Tik m Emacs <Return> om de handleiding van Emacs te |
1149 | lezen. Als je nog nooit Info hebt gebruikt dan kun je | |
1150 | ? tikken zodat Emacs je een rondleiding geeft langs de | |
23c567b2 LK |
1151 | mogelijkheden van het Info systeem. Wanneer je klaar |
1152 | bent met deze Emacs-inleiding dan kun je de | |
1153 | Emacs-Info-handleiding gebruiken als je primaire bron | |
1154 | van informatie. | |
1155 | ||
1156 | ||
1157 | * MEER MOGELIJKHEDEN | |
1158 | -------------------- | |
1159 | ||
1160 | Je kunt meer over Emacs leren door haar handleiding te lezen. Deze is | |
9ff3f0fd PS |
1161 | zowel als boek als in in Emacs beschikbaar (gebruik het Help menu of |
1162 | tik C-h r). Kijk bijvoorbeeld eens naar "completion", wat minder | |
1163 | tikwerk oplevert, of "dired" wat het omgaan met bestanden | |
1164 | vereenvoudigt. | |
1165 | ||
1166 | "Completion" ("afmaken" in het Nederlands) is een manier om onnodig | |
1167 | tikwerk te voorkomen. Als je bijvoorbeeld naar de "*Messages*" buffer | |
1168 | wilt omschakelen, dan kun je C-x b *M<Tab> tikken en dan zal Emacs de | |
1169 | rest van de buffernaam invullen voor zover dit mogelijk is gegeven wat | |
1170 | je al getikt had. Completion staat beschreven in de node "Completion" | |
1171 | in de Emacs-Info-handleiding. | |
23c567b2 | 1172 | |
9ff3f0fd PS |
1173 | "Dired" toont je een lijst van bestanden in een directory (en als je |
1174 | wilt ook subdirectories), waarmee je gemakkelijk bestanden kunt | |
1175 | bezoeken, van naam kunt veranderen, kunt wissen, of andere acties op | |
1176 | uit kunt voeren. Informatie over Dired kun je vinden in de node | |
1177 | "Dired" van de Emacs-Info-handleiding. | |
23c567b2 | 1178 | |
9ff3f0fd | 1179 | De handleiding beschrijft ook vele andere Emacs-features. |
23c567b2 | 1180 | |
a933dad1 DL |
1181 | |
1182 | * CONCLUSIE | |
1183 | ----------- | |
1184 | ||
9ff3f0fd | 1185 | Denk eraan dat je Emacs verlaat met C-x C-c. |
a933dad1 | 1186 | |
2dbccf96 LK |
1187 | De bedoeling van deze inleiding is dat ze begrijpelijk is voor alle |
1188 | nieuwe Emacs-gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent | |
1189 | tegengekomen, blijf dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten. | |
1190 | Doe je beklag! | |
a933dad1 DL |
1191 | |
1192 | ||
cc725808 | 1193 | * KOPIËREN |
a933dad1 DL |
1194 | ----------- |
1195 | ||
2dbccf96 LK |
1196 | (De Engelse versie van) deze inleiding is voorafgegaan door een lange |
1197 | reeks van Emacs-inleidingen, die begon met de inleiding die Stuart | |
1198 | Cracraft schreef voor de originele Emacs. Deze Nederlandse vertaling | |
9ff3f0fd PS |
1199 | is gemaakt door Pieter Schoenmakers <tiggr@tiggr.net> met |
1200 | verbeteringen en correcties door Frederik Fouvry en Lute Kamstra. | |
a933dad1 | 1201 | |
2dbccf96 LK |
1202 | (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities |
1203 | voor gebruik en verspreiding van deze inleiding. Deze vertaling is | |
1204 | niet gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten | |
9ff3f0fd PS |
1205 | aan de vertaling worden ontleend. Na de vertaling volgt het Engelse |
1206 | origineel.) | |
1207 | ||
1208 | Deze versie van de inleiding is onderdeel van GNU Emacs. Het valt | |
1209 | onder copyright. Je mag deze inleiding verspreiden onder bepaalde | |
1210 | voorwaarden: | |
1211 | ||
ba318903 | 1212 | Copyright (C) 1985, 1996, 1998, 2001-2014 Free Software Foundation, |
ab422c4d | 1213 | Inc. |
9ff3f0fd PS |
1214 | |
1215 | Dit bestand is onderdeel van GNU Emacs. | |
1216 | ||
1217 | GNU Emacs is vrije software: iedereen mag het verspreiden en/of | |
1218 | modificeren onder de voorwaarden van de GNU General Public License | |
1219 | ("algemene publieke licentie") zoals die gepubliceerd wordt door de | |
1220 | Free Software Foundation, versie 3 of, zo je wilt, een latere | |
1221 | versie. | |
a933dad1 | 1222 | |
9ff3f0fd PS |
1223 | GNU Emacs wordt verspreid met de bedoeling dat het nuttig zal zijn, |
1224 | maar ZONDER ENIGE GARANTIE; zonder zelfs de impliciete garantie van | |
1225 | verkoopbaarheid of geschiktheid voor een specifiek doel. De GNU | |
1226 | General Public License bevat meer informatie. | |
a933dad1 | 1227 | |
9ff3f0fd PS |
1228 | Je zou de GNU General Public License moeten hebben ontvangen als |
1229 | onderdeel van GNU Emacs. Als dat niet het geval is, ga naar | |
1230 | www.gnu.org/licenses. | |
a933dad1 | 1231 | |
cc725808 | 1232 | Lees het bestand COPYING en geef daarna kopieën van Emacs aan al je |
9ff3f0fd PS |
1233 | vrienden. Help bij het uitroeien van softwarebeschermingspolitiek |
1234 | ("eigendom") door vrije software te gebruiken, te schrijven en te | |
1235 | delen! | |
a933dad1 | 1236 | |
9ff3f0fd | 1237 | Engels origineel van de copyrightmelding en condities: |
a933dad1 | 1238 | |
9ff3f0fd PS |
1239 | This version of the tutorial is a part of GNU Emacs. It is copyrighted |
1240 | and comes with permission to distribute copies on certain conditions: | |
a933dad1 | 1241 | |
6bc383b1 | 1242 | Copyright (C) 1985, 1996, 1998, 2001-2014 Free Software Foundation, Inc. |
a933dad1 | 1243 | |
9ff3f0fd | 1244 | This file is part of GNU Emacs. |
a933dad1 | 1245 | |
9ff3f0fd PS |
1246 | GNU Emacs is free software: you can redistribute it and/or modify |
1247 | it under the terms of the GNU General Public License as published by | |
1248 | the Free Software Foundation, either version 3 of the License, or | |
1249 | (at your option) any later version. | |
a933dad1 | 1250 | |
9ff3f0fd PS |
1251 | GNU Emacs is distributed in the hope that it will be useful, |
1252 | but WITHOUT ANY WARRANTY; without even the implied warranty of | |
1253 | MERCHANTABILITY or FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE. See the | |
1254 | GNU General Public License for more details. | |
a933dad1 | 1255 | |
9ff3f0fd PS |
1256 | You should have received a copy of the GNU General Public License |
1257 | along with GNU Emacs. If not, see <http://www.gnu.org/licenses/>. | |
a933dad1 | 1258 | |
9ff3f0fd PS |
1259 | Please read the file COPYING and then do give copies of GNU Emacs to |
1260 | your friends. Help stamp out software obstructionism ("ownership") by | |
1261 | using, writing, and sharing free software! | |
ab5796a9 | 1262 | |
b5062215 | 1263 | ;;; Local Variables: |
cc725808 | 1264 | ;;; coding: utf-8 |
b5062215 | 1265 | ;;; End: |